GRIEKS BRANDJE BLUSSEN

De brandweer rukt uit als er een huis in brand staat. Ze gaan naar de plek des onheils en beginnen, na een eerste analyse, met het om de brand heen leggen van een ‘lasso’, om op die manier de brand onder controle te gaan krijgen. Om het gevaar van overslaan van de brand naar een paar naastgelegen knoflookpellerijen te voorkomen, worden die knoflookpellerijen natgehouden. Van buitenaf wordt de lasso steeds strakker aangetrokken, net zolang totdat het brandje geblust is. En dan? Dan onderzoekt men hoe het bluswerk is uitgevoerd, én waardoor de brand is ontstaan, in de hoop met de opgedane kennis toekomstige brandjes te kunnen voorkomen of sneller te blussen.

Nu zou ik de Griekse crisis geen ‘brandje’ willen noemen, maar ik moet bij die crisis wel aan de overeenkomsten (en de verschillen) denken met het blussen van een brandje, en vooral, met het gebrek aan onderzoek naar de oorzaken ervan.

Wat is er aan de hand?
Bij de toetreding tot de Eurozone, in 2002, beloofden de deelnemende landen zich aan een aantal verplichtingen te houden. Eén daarvan was het beperken van het begrotingstekort tot maximaal drie procent van het Bruto Binnenlands Product (BBP). Jarenlang kon Griekenland ongestoord zijn gang gaan bij het op een creatieve manier verbergen van zijn werkelijke begrotingstekort. Het Griekse tekort was op een gegeven moment opgelopen tot veertien procent van zijn BBP! Jarenlang ook hebben de Europese Unie én de ratingbureaus hierbij zitten slapen. Van de ratingbureaus was dit beschamend te noemen, zeg maar een grenzeloze minachting van hun eigen beroepsethiek, voor de Europese Unie was het een politieke- en economische doodzonde, tussentijds nog aangewakkerd door politieke pyromanen als de Franse oud-president Chirac en de voormalige Duitse bondskanselier Schröder, die de bij de invoering van de Euro afgesproken stabiliteitseisen schaamteloos aan hun laars lapten toen hen dat zo uit kwam. Laatstgenoemde mengde zich onlangs zelfs nog prominent in de discussie over de Eurocrisis, maar van pyromanen is bekend dat ze meestal naar de door henzelf veroorzaakte brandjes komen kijken, en daarbij soms zelfs het bluswerk komen verstoren.

Om uitslaan te voorkomen is het duidelijk dat het Griekse brandje geblust moet worden. Er is veel discussie over de manier waarop. ‘Griekenland uit de Euro’, wordt er geroepen, door Frits Bolkestein en Willem Vermeend onder andere, waarbij de Grieken dan een groot deel van hun schulden kwijtgescholden worden. Na herinvoering van de drachme zou de Griekse economie dan concurrerender worden. Probleem is wel dat Griekenland niet zoveel exporteert, maar goed, het toerisme zal ongetwijfeld aantrekken.

De EU heeft, samen met het IMF, diverse financiële noodpakketten toegezegd, waarbij Griekenland middels bezuinigingen en privatiseringen de economie moet hervormen. Ook banken en verzekeraars beloven mee te doen. Om in brandweertermen te spreken; de lasso wordt aangetrokken.

Premier Mark Rutte heeft daar nu een nieuw voorstel aan toegevoegd; een aparte EU-commissaris voor begrotingsproblemen. Zijn voorstel wordt vrij breed omhelst, wat de burger op voorhand wantrouwig moet maken, maar dat terzijde. Hoe dan ook, het kan nooit kwaad om de begrotingsdiscipline van de lidstaten eens wat scherper te gaan volgen, om op die manier uitslaande brandjes sneller te kunnen blussen. Een soort Sprinklerinstallatie dus.

Maar wat je helemaal niet hoort is, wat nu in essentie de oorzaak is van de Griekse, of beter gezegd de Europese monetaire crisis. Natuurlijk, de Grieken hebben jarenlang gefraudeerd met hun cijfers, maar is dat de enige oorzaak? En het is wel zo verstandig om de oorzaken van de crisis te onderzoeken en aan te pakken, anders gaat Ruttes Sprinklerinstallatie nog overuren draaien.

Stel nu eens dat het brandje door een lek in een olieleiding is veroorzaakt. Dan kun je wel een Sprinklerinstallatie willen installeren om nieuw onheil te voorkomen, maar zou het niet verstandiger zijn eerst dat olielek te dichten om te zorgen dat dat brandje niet aan blijft wakkeren?

De verschillende lidstaten dragen gelden af aan de Europese Unie, maar ontvangen ook bijdragen van diezelfde Europese Unie. Laten we eens kijken naar de ontvangsten van de verschillende lidstaten over de periode 2003 t/m 2008, als gemiddeld percentage van hun nationaal inkomen, waarbij alleen die lidstaten in het overzicht zijn opgenomen, die al in 2002 lid waren van de Europese Unie (Bron; Algemene Rekenkamer, EU-trendrapporten, de beschikbare informatie is bewerkt voor presentatie);<

LAND	ontvangsten per lidstaat als % van nationaal inkomen; 2003-2008
Griekenland	7.0
Portugal	5.3
Ierland	4.4
Spanje	3.4
Finland	1.6
Italië	1.5
België	1.4
Frankrijk	1.4
Oostenrijk	1.3
Denemarken	1.3
Luxemburg	1.1
Duitsland	1.1
Verenigd Koninkrijk	0.9
Zweden	0.9
Nederland	0.8

Je hoeft geen economie gestudeerd te hebben om de negatieve relatie te zien tussen de EU-ontvangsten en de financiële gezondheid van een lidstaat. Hoe hoger de gemiddelde EU-ontvangsten voor een land als percentage van hun nationale inkomen, hoe dieper dat land momenteel in de problemen zit. Griekenland, Portugal, Ierland en Spanje steken werkelijk met kop en schouders boven de andere landen uit. Overigens blijken de Finnen geen onaardige onderhandelaars, maar dat wisten we al. En Nederland? Dat is weer eens het braafste jongetje van de klas.

Zoals eerder gesteld dragen alle landen ook bij aan de EU, dus de netto-ontvangsten van de lidstaten vallen lager uit dan in het overzicht aangegeven. Voor een aantal landen, waaronder Nederland, is dit saldo zelfs negatief. Maar waar het hier om gaat is de relatie tussen EU-ontvangsten en de financiële gezondheid van een land. Die relatie is duidelijk. Hoe groter de geldstroom, hoe dieper de problemen voor het ontvangende land. Kennelijk is er, in geval van significante EU-geldstromen, een kunstmatige economische groei gerealiseerd in de ontvangende landen, die een tijdlang de achterblijvende daadwerkelijke economische ontwikkeling heeft gemaskeerd. Dat kan een tijdje goed gaan, maar op het moment dat het opvalt is het leed niet te overzien. Voor Griekenland is er, als je het financieringstekort en de EU-overdrachten sommeert, op een gegeven moment zelfs sprake geweest van een tekort van maar liefst twintig procent van hun BBP!

Ruttes Sprinklerinstallatie dan. Bij ongewijzigd EU-beleid zal het olielek niet gedicht gaan worden. Zijn Sprinklerinstallatie zal overuren draaien en het snel begeven. Beter is het om dat olielek te dichten. Frits Bolkestein en Willem Vermeend hebben het mis. Griekenland moet niet uit de Euro, maar als men geen olie op het vuur wil blijven gooien moeten de ontvangsten uit EU-fondsen voor Griekenland, Spanje, Portugal en Ierland drastisch omlaag. En als dat niet lukt kunnen ze maar beter uit de EU gezet worden. Voor hun eigen én onze financiële bestwil. Bijkomend voordeel; het braafste jongetje van de klas kan zijn spaarcentjes dan weer zelf houden. Beter dan er het brandje mee op te stoken.

Erik Winnubst