Een zwarte dag voor de vrijheid van meningsuiting in Australië

Zojuist is bekend geworden dat journalist/columnist Andrew Bolt zijn racial vilification court case heeft verloren. Deze zaak zal de Nederlandse lezer niets zeggen, maar in Australië speelde deze zaak de afgelopen zes maanden hoog op.

Volgens rechter Mordecai Bromberg is Bolt een stap te ver gegaan toen hij zich in een column uit 2009 afvroeg waarom Australiërs bij wie de Aboriginal-afkomst niet te zien of te merken is, zich zo nodig willen afficheren als ‘aboriginal’. Bolt pleitte ervoor dat iedereen juist op zoek moest gaan naar die dingen die we delen, in plaats van ons te willen afzonderen in speciale groepen, ons voorstaand op dat wat we juist níet delen. Dat klinkt een beetje vaag en misschien parafraseer ik het niet geheel effectief, maar daar kwamen de woorden van Bolt wel op neer.
Laat ik dit direct in de juiste context plaatsen: In Australië geldt iedereen die minimaal één aboriginal overgrootouder heeft als ‘aboriginal’. Dat wil zeggen: men kan daar uiteraard zelf voor kiezen en er zijn dan ook genoeg mensen die niet van dit recht gebruik maken, evenals er velen zijn die juist wél van dit recht gebruik maken, ook al is vaak niet te zien dat ze aboriginal voorouders hebben en velen van hen uit gegoede middenklasse milieus komen en dus geen hinder hebben ondervonden van ‘achterstelling’.

Ik spreek over een ‘recht’, omdat aan het aboriginalschap bepaalde rechten zijn verbonden, zoals voorrang bij een sollicitatie, uiteraard in geval van een ‘gelijke kwalificatie’ van de kandidaten, en ook kunnen er financiële voordelen aan verbonden zijn. Dat alles natuurlijk nog los van het emotionele aspect, want als 'aboriginal' zijnde kun je je makkelijker in de schijnwerpers plaatsen dan als niet-aboriginal zijnde. En ik bedoel dit precies zoals het er staat, dus zonder dubbele bodem.   

De aboriginal-kwestie is een uitermate delicaat onderwerp in Australië en het is gemakkelijk er je handen aan te branden. In het verleden zijn Aboriginals schokkende dingen aangedaan – en dan heb ik het niet eens direct over de controversiële 'stolen generations‘ kwestie, waarvoor Kevin Rudd als Minister-President in 2008 zijn ‘apology’ aanbood – en het is al even schokkend te vernemen dat Aboriginals tot 1968 voor de wet geen volwaardige Australiërs waren, waar weer tegenover staat dat een referendum om dit in de wet te veranderen met meer dan 95% van de stemmen werd aangenomen. Over andere kwesties laat ik me hier niet uit. Dat alles vereist een uitgebreider verhaal waar ik wellicht nog wel eens aan toekom. 

Terug naar Andrew Bolt. Zoals gezegd: een van de favoriete haatobjecten van links Australië en als zodanig een logisch slachtoffer van de aantijgingen van ‘racial vilification’ door negen prominente aboriginals. Bolt schept er duidelijk een genoegen in  om de uitersten van de vrijheid van meningsuiting op te zoeken. Nu is dat natuurlijk best, en vaak heeft hij een punt, maar soms stelt hij zich zo vervelend, eigengereid en/of kinderachtig op dat hij zelfs mijn sympathie verliest. Maar dat is natuurlijk niet waar het om draait in deze kwestie.

De meest prominente van de negen aanklagers was academica Larissa Behrendt. Diezelfde Behrendt werd enkele maanden geleden onderwerp van een - overigens geen onterechte – hetze door dagblad The Australian. Opnieuw is enige context vereist. In 2007 nam de regering-Howard de beslissing over te gaan tot de zogenaamde ‘Northern Intervention’. Een uiterst controversiële beslissing die direct voortvloeide uit de slechte leefomstandigheden van vooral aboriginal vrouwen en kinderen in communities in de Northern Territory. Belangrijkste aspect van de ingreep van de regering-Howard was een controle op het uitgavenpatroon van vooral aboriginal mannen, dit opdat ze geen drank en drugs kochten maar het geld reserveerden voor levensmiddelen voor hun vrouw en kinderen. Ook werd er gecontroleerd op vrouwenmishandeling en sexueel misbruik van kinderen, twee eveneens welig tierende euvels in de aboriginal communities.

Beth Price, aboriginal activiste en opgegroeid in een aboriginal community, en Marcia Langton, aboriginal activiste en acadamicus betreffende aboriginal geschiedenis, waren beiden vóór de interventie. Larissa Behrendt was tegen, en met haar een grote schare ‘inner city academics’. Vooral het idee dat je een zo controversiële beslissing van de regering-Howard – zoals wellicht bekend al even intens gehaat door links Australië – zou goedkeuren ging velen een stap te ver. Kritiek van Price en Langton: Mensen als Larissa Behrendt waren opgegroeid in een welvarend middenklasse milieu, ver van de aboriginal communities. Dit is een aftekening van de al jaren sluimerende tegenstellingen binnen de aboriginal-gemeenschap. Het was diezelfde kritiek die Behrendt tot een geliefd onderwerp maakte voor regelmatige aanvallen in The Australian. Daarbij moet gezegd dat Behrendt dit geheel aan zichzelf te wijten had, omdat ze kijkend naar het discussieprogramma Q&A, waarin die avond Beth Price in het panel zat, had getwittert: ‘Ik zag vanavond een sexscène tussen een vrouw en een paard. Dat was niet zo’n belediging als het moeten aanzien van Beth Price in Q&A!’

De kranten stonden er vol van, dat wil zeggen: The Australian en de Daily Telegraph (beiden Murdoch Press). De Sydney Morning Herald (van de concurrerende Fairfax Press) hield opvallend genoeg de colommen stijf gesloten voor deze controverse.

Velen fluisterden dat Andrew Bolt op de achtergrond in zijn vuistje zou lachen nu Larissa Behrendt haar eigen graf had gegraven. In de nasleep hiervan werd algemeen verwacht dat Bolt sterk stond en de zaak zeer waarschijnlijk zou winnen. Vandaag bleek het tegendeel. Toen ik het bericht zag op de site van The Australian, trof het mij dat er al meer dan 250 reacties waren. De algemene teneur (grofweg driekwart van de reacties): dit is een zwarte dag voor de vrijheid van meningsuiting in Australië – met de meest extreme reacties in de trant van ‘ik wil weg uit dit verstikkende politiek correcte land’ en opmerkelijk genoeg ook ‘Australië gaat Europa achterna’. Vreemd genoeg heeft The Australian inmiddels de reactiemogelijkheid verwijderd.

Ongetwijfeld zullen er de komende dagen nog vele woorden worden gewijd aan deze zaak. Een ding is zeker: Andrew Bolt zal een toontje lager moeten gaan zingen. Dat is niet alleen een teken van de macht van de oprukkende politiek correcte gemeenschap, het is vooral uitermate triest voor de vrijheid van mensingsuting in Australië.