Docent filosofie heeft enge gedachten



Uitgelicht: BNR Frontline (interviewer Harmke Pijpers) met Pieter Pekelharing, docent sociale en politieke filosofie aan de Universiteit van Amsterdam en Ebru Umar, publiciste, over de kredietcrisis, banken die omvallen en banenverlies, 9.2.2009. (hier na te beluisteren: link, na 14.00 uur)

Pieter Pekelharing: "Wat er op 't ogenblik gebeurt is.., er vallen een heleboel mensen om en wat je krijgt is 'n spiraal die omlaag gaat en ... Ebru Umar onderbreekt en vraagt "maar blijven dan inderdaad niet de sterken over?"
Pieter Pekelharing:"Nou ja, ik weet niet per se of dat de sterken zijn die overblijven, dat weet ik gewoon niet, waarom zouden het de sterken zijn en wat zijn de sterken? Ik bedoel de Nationaal Socialisten in Duitsland vonden dat zij de sterksten waren en dat de joden daarvoor geofferd moesten worden, dat was zwak gespuis dat 't geslacht aantastte. 't Is maar hoe je nadenkt over wie de sterkste is...
Harmke Pijpers (en Ebru Umar) zucht "Ja, ach.., Wat een vergelijking! Verschrikkelijk!"
Pieter Pekelharing: "Ik krijg altijd zulke enge gedachten als iedereen roept dat de sterksten moeten overblijven."
(...)

Heeft u ook voorbeelden van Jip-en-Janneke-uitspraken/berichten/verslaggeving/foto's gehoord/gezien op radio, televisie of andere media? Stuur deze, met bronvermelding, dan naar hoeiboei@gmail.com .

16 opmerkingen:

  1. Over filosoof Pekelharing vernam ik dat hij een prijsgekroonde docent is. Hij schijnt de opvatting te zijn toegedaan dat je als docent filosofie niet vóór moet gaan in het denken, maar dat je je studenten zelf aan het denken moet zien te krijgen. Zijn studenten zijn bijzonder enthousiast over hem, zo zeer worden ze door hem tot zélf denken gestimuleerd, met navenant resultaat.
    Men kan reeds in dit korte fragment een bewijs zien van zijn didaktische voortreffelijkheid. Hij maakt een misplaatste of in elk geval niet duidelijk passende en op het eerste gezicht ook in het geheel niet verhelderende vergelijking met als resultaat dat lezers/toehoorders aan het denken worden gezet, al is het maar omdat ze zich afvragen wat de spreker nou eigenlijk met die vergelijking wil. Kijk, dát is nou filosofie.

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Nou,dit is wel erg interessant, hoor:

    Een spiraal die naar beneden gaat.

    Pas op, bukken !

    Fritzie

    BeantwoordenVerwijderen
  3. "Pieter Pekelharing: "Ik krijg altijd zulke enge gedachten als iedereen roept dat de sterksten moeten overblijven."

    Is Ebru iedereen ?
    OK, ze is misschien niet de eerste de beste, maar zeker een enkelvoud.

    En 'riep' zij zomaar wat of was bij haar een gedachte ontsproten ?

    Ik zit nu te denken aan een groep, in te ruime werkkleding gestoken vuilophalers, om en nabij een vuilniswagen.... Gek, hè ?

    Fritzie

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Wat Pekelharing zei, is helemaal waar. Kennelijk is er best plaats voor sociaal darwinisme in islamitisch geloof (of is dat alleen bij Ebru?) Maar we mogen niet verwisselen dat een groep elkaar afgesproken, imiterende mensen, een heel andere survivalkracht openbaart dan mensen die onafhankelijke bevestiging zoeken en eenmaal gevonden, volgen. Iets met waarheid.

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Ik kan Pekelharing alleen maar psychotherapie aanraden.

    BeantwoordenVerwijderen
  6. @Ron C. de Weijze

    Als u echt zelf snapt wat u hierboven schrijft zou ik me ook maar eens na laten kijken op de afd. psychiatrie

    BeantwoordenVerwijderen
  7. Fritzie is ook aan het denken gezet. Nee, Ebru is niet iedereen, en ze riep niet iets maar vroeg iets. Ze riep niet dat de sterken moeten overblijven; ze wierp de vraag op of, in de neerwaartse spiraal waarin een heleboel mensen omvallen, uiteindelijk de sterken zouden overblijven, in het midden latend of dat zou moeten of juist niet.

    "'t Is maar hoe je nadenkt over wie de sterkste is..." zegt Pekelharing. Laat ik daar eens over filosoferen. Je kunt 'de sterkste' definiëren als degene die overeind blijft en niet omvalt. In dat geval is het per definitie zo dat de sterksten overblijven. Zo werkt dat ook met het aan Darwin toegeschreven principe van "survival of the fittest". Wie zijn "the fittest"? Dat zijn de organismen die overleven (sterk genoeg waren om de leeftijd te bereiken waarop ze zich konden voortplanten). Uit hun overleven volgt dat ze voldoende sterk waren en als ze niet overleefden dan waren ze dus te zwak.
    Pas als je "de sterken" niet definieert als "zij die overblijven" kan je de zinvolle vraag opwerpen of degenen die overblijven eigenlijk wel de sterken zijn. En dan hangt het antwoord op die vraag natuurlijk af van wat dán het criterium is op grond waarvan je tot de sterken gerekend zou mogen worden.
    Wat het overeind blijven in de financiële crisis betreft kun je je makkelijk voorstellen hoe zwakkeren overeind blijven en sterkeren omvallen. Een sterke, intelligente en ondernemende persoon, die met keihard werken een fortuin bij elkaar heeft gegaard, maar dat verkeerd heeft belegd, ondanks goede kennis en verantwoord overwegen hoe het beste te beleggen, kan dat fortuin verspelen en vervolgens omvallen. Daartegenover kan een luie domoor, die niets onderneemt, nergens verstand van heeft, en ook niet de energie om bij te houden wat er allemaal gaande is, een geërfd vermogen volkomen toevallig al jaren op een spaardeposito van een naar achteraf blijkt solide bank hebben staan, en zo dus overeind blijven. In het algemeen: een zwakkere kan door stom geluk overeind blijven en een sterkere door domme pech te gronde gaan. Het antwoord op Ebru's vraag moet dus waarschijnlijk zijn: niet alleen sterken blijven over; er blijven ook sommige zwakken over en er gaan sommige sterken onder. Nou, zo zie je eens tot wat voor opzienbarende conclusies je al filosoferend kan komen.

    BeantwoordenVerwijderen
  8. @Anoniem 10 februari 2009 13:05, aan welk syndroom denk je dat ik lijd?

    BeantwoordenVerwijderen
  9. @Ron,
    Op een "anoniem" reageren is meestal niet aan te raden. En deze anoniem heeft hoogstwaarschijnlijk niet veel inzicht in waar psychiatrie en psychotherapie in het algemeen voor zijn. Geen reden dus om nieuwsgierig te zijn naar wat "anoniem" denkt dat het syndroom zou zijn waar jij aan zou lijden.

    BeantwoordenVerwijderen
  10. Dankjewel Kees Rudolf, ik denk er net zo over, alleen soms ben ik nieuwsgierig naar zo iemand, zoals kan gebeuren als je zelf sociaal psychologisch onderzoeker bent. Wel geen psychiater, maar toch in het Umfeld. ;)

    BeantwoordenVerwijderen
  11. "Kennelijk is er best plaats voor sociaal darwinisme in islamitisch geloof "

    Dat is dus erg grappig.

    Tesamen met Pekelharing denkt Rudolf Kees, dat "survival of the fittest" zich vertalen laat met zoiets als 'overleving van de sterkste'.
    En das fout.
    Het is jammer dat Kees, Rudolf en Ebru, die fout maken, maar niet erg.
    Maar een hoogleraar, na jaren van noestige studie en concentratie, van zeer hoog allure en andere schouderklopjes, dat die zo'n blunder maakt, is weldegelijk een teleurstelling. Of een aanwinst in het rariteitenkabinet.

    Darwin kreeg de info toegespeeld dat men aan de schild kon zien, van welk Galapos eiland, de schildpad afkomstig is.

    Een ongeloofelijke sukkel van een hoogleraar is hij, die denkt dat de schildpad op het ene Galapos-eiland een andere soort verdreven heeft.

    Survival of the fittest, het woord zegt het al, is de overwinning van een soort op veranderende omstandigheden. Het Aanpassingsvermogen is hier de drijvende kracht, niet de vechtlust.
    Het is een opgave die aan alle levenden wordt gegeven door.... de natuur, dwz de Niet-levende natuur. Tenminste zo dacht Darwin er over.
    De vegetatie bepaalt de bek van de vink en de geologische omgeving bepaalt de vegetatie. Veandert het leefklimaat, verandert ook de vegetatie en dus ook de vink.

    Komen we bij de prijsuitreiking met de vraag: En wie is dan de winnaar ? Wie is "de fittest"

    Niet de mens. Die is nog maar erg jong, komt nog maar net kijken.

    Neen, de ongekroonde koning van de evolutie, dames en heren, is... De Kakkerlak !
    350 Miljoen jaar weet deze soort te overleven. Een puike prestatie.


    En nu maar hopen dat ik diepgelovigen niet onnodig tot in het diepst van hun intiemste overtuigingen heb gekwetst.
    Kunnen die tien agenten lekker achter hun PC blijven dommelen.


    Bevorderen we bij deze,

    Pekelharing tot Ridder van de orde van de Dubbele Helix.


    Fritzie

    BeantwoordenVerwijderen
  12. @Fritzie,
    Leuk, die kakkerlak. Maar of nou straks de mailbox van het MDI vol met klachten zal stromen?
    Ik waardeer je ijver om anderen hier te corrigeren, maar nu moet ik het toch voor Pekelharing opnemen. Uit het korte tekstfragment kan ik niet afleiden dat naar zijn mening "overleving van de sterkste" de juiste vertaling zou zijn van "survival of the fittest".
    De verantwoordelijkheid voor het ter sprake brengen het "survival of the fittest"-idee ligt bij mij. Voor zover uit wat ik schreef kan worden afgeleid dat ik "the fittest" abusievelijk opvat als "de sterksten", ben ik bereid als mijn fout onder ogen te zien dat ik mij niet zorgvuldig genoeg heb uitgedrukt en verwarring heb gesticht.
    Laten we het er over eens zijn dat het engelse 'fit' iets anders betekent dan het nederlandse 'fit' en dat 'sterk' niet hetzelfde is, (of, afhankelijk van je definitie, niet hoeft te zijn), als 'aan de omgeving aangepast'. En laten we het er verder over eens zijn dat de leer van Darwin, correct opgevat, geen grondslag biedt voor het zogeheten sociale darwinisme.

    BeantwoordenVerwijderen
  13. ":"Nou ja, ik weet niet per se of dat de sterken zijn die overblijven, dat weet ik gewoon niet, waarom zouden het de sterken zijn en wat zijn de sterken? Ik bedoel de Nationaal Socialisten in Duitsland vonden dat zij de sterksten waren en dat de joden daarvoor geofferd moesten worden, dat was zwak gespuis dat 't geslacht aantastte. 't Is maar hoe je nadenkt over wie de sterkste is..."

    Heeft ie het hier over de sterksten of over de meest flexibelen ?

    Fritzie


    en gelukkig redt Wiki my:
    http://nl.wikipedia.org/wiki/Survival_of_the_fittest
    Cheers

    BeantwoordenVerwijderen
  14. Nu ik dit teruglees geloof ik eigenlijk niet dat Pekelharing iets raars of onbegrijpelijks heeft gezegd. Het is maar een fragment van gesproken tekst en daaraan kun je niet dezelfde eisen stellen als aan een goed voorbereid afgerond betoog op schrift. Hij zegt eerst dat het er maar van afhangt wat je onder 'sterk' verstaat. Daar zijn verschillende ideeën over. De sprong die P. vervolgens maakt naar nationaal socialisten lijkt moeilijk te volgen, maar is een goed voorbeeld van wat voor bizarre invulling aan het begrip 'sterk' kan worden gegeven.
    Ik kan dat tot zover wel volgen. Maar met het voorbeeld van de nationaal socialisten wordt ook al dan niet bedoeld een ander aspect ingebracht, nl. de gedachte dat het ook goed is als de sterken overblijven en dat de sterken er ook goed aan doen dat te bevorderen en daartoe de zwakken uit hun midden te verwijderen. Die gedachte, los van zijn invulling van wie dan sterk moet heten en wie zwak, staat tegenover het idee dat het heel verkeerd zou zijn als de sterken overbleven en dat het er op aankomt dat te voorkomen door voor de zwakkeren op te komen.

    Een goed voorbeeld van een situatie waarin juist "sterken" niet overbleven is de 1ste wereldoorlog met zijn loopgraven. Daarin zijn massaal fysiek gezonde jonge mannen door machinegeweervuur omgekomen, onder wie ook zeer intelligente en begaafde personen, ook uit de "betere" kringen. Het is niet gek om te zeggen dat juist deze jongemannen in veel opzichten sterk waren. Maar zij waren het die omkwamen, terwijl anderen, in al die opzichten lang zo sterk niet, ongeschonden door de oorlog kwamen.

    BeantwoordenVerwijderen
  15. Voor de laatste maal, nog een keertje.

    "In dat geval is het per definitie zo dat de sterksten overblijven. Zo werkt dat ook met het aan Darwin toegeschreven principe van "survival of the fittest". Wie zijn "the fittest"? Dat zijn de organismen die overleven (sterk genoeg waren om de leeftijd te bereiken waarop ze zich konden voortplanten). "
    Aldus pekelharing.

    Pekelharing zegt : ":.. de sterksten overblijven"
    En
    "Zo werkt dat ook met het aan Darwin toegeschreven principe van "survival of the fittest". "

    En dat is fout.

    Sterk zijn is slechts één van de vele mogelijkheden om evolutionair succesvol te zijn.
    Hij verwart "Recht van de sterkste" met "overleving van de meest aanpasbaren."
    Hieruit kun je concluderen dat hij eigenlijk Darwin niet snapt.
    zie ook:
    Binnenkort de mens op zonnecellen:
    http://noorderlicht.vpro.nl/artikelen/40941974/

    Fritzie

    BeantwoordenVerwijderen
  16. Het gaat er niet zozeer om of wat Pekelharing zegt klopt, maar om de context - de kredietcrisis, banken die omvallen - waarin hij met deze vergelijking komt. Ik kan ook bij elke discussie over elk willkeurig onderwerp allerlei narigheid gaan roepen, maar ja...

    Ik kan alleen maar aanraden naar het fragment te luisteren, zie de aanklikbare link in de tekst, ga naar het programma-onderdeel'frontlinie' en dan naar even na 14.00 uur. Het is werkelijk hilarisch. Puur 'Hitler in de polder' eigenlijk.

    De zucht(en) van Pijpers en Umar zeer begrijpelijk.

    BeantwoordenVerwijderen