Anne Frank Stichting krijgt subsidie voor partijdig onderzoek

De Anne Frank Stichting krijgt ruim twee ton per jaar van de overheid om de herleving van het nationaal-socialistische gedachtegoed tegen te gaan. Het geld wordt niet alleen gebruikt tegen de neonazi’s, maar ook voor het zwartmaken van de partij van Geert Wilders.

In een eerder weblog nam ik het werk van de Anne Frank Stichting (AFS) kritisch onder de loep. De kern van mijn betoog was dat de stichting ver is afgedwaald van haar oorspronkelijke doelstelling, het in ere houden van het onderduikadres van het vermoorde Joodse schoolmeisje Anne Frank. De AFS bestrijdt niet alleen de oude en nieuwe nazi’s in ons land. Ze heeft zich in het kamp geschaard van degenen, die kritische geluiden over de islam tot zwijgen willen brengen. In navolging van de salafistische sjeik Fawaz Jneid en de extreemlinkse activist René Danen vindt ook AFS-onderzoeker Peter Rodrigues dat Geert Wilders moet worden vervolgd; hij vindt islamkritiek namelijk racisme, met het bizarre argument dat iemand moslim wordt bij de geboorte, met andere woorden met een vastgestelde religieuze overtuiging in de wieg wordt gelegd.

Een aardige vraag is: past deze opstelling wel in de voorwaarden waaronder de Anne Frank Stichting subsidie ontvangt van de Nederlandse overheid? Een bezoeker van deze site heeft de desbetreffende stukken ontvangen via de Wet Openbaarheid van Bestuur (WOB) en was zo vriendelijk kopieën toe te sturen. Aan de hand van deze gegevens zet ik grote vraagtekens bij de manier, waarop de AFS deze subsidies heeft aangewend.

De discussie gaat over het Expertise Centrum Extreem Rechts (ECER), een onderdeel van de afdeling Onderzoek en Documentatie van de Anne Frank Stichting (AFS). Hier zetelen de experts die, aangevoerd door de Leidse onderzoeker Jaap van Donselaar en AFS-jurist Rodrigues, verantwoordelijk zijn voor de jaarlijkse Monitor Racisme & Extremisme.

Het ECER werkte in 2008 met een begroting van 563.000 euro. Ruim 60 procent van dit geld was afkomstig van de bezoekers van het Anne Frank Huis. Uit de opbrengsten van het museum droeg de AFS 346.000 euro bij aan het Expertise Centrum.

Zonder de steun van de overheid zou het werk van Van Donselaar onmogelijk zijn. Het ECER krijgt daarom al vele jaren een ‘instellingssubsidie’, gericht op het in stand houden van de bewuste afdeling. Volgens een meerjarige afspraak met het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) ontving de AFS ook in 2008 een bijdrage van 217.000 euro.

Het hoe en waarom van dit alles wordt opgesomd in de jaarlijkse subsidieaanvraag van het ECER. “Met het ministerie van VWS is overeengekomen de financiële bijdrage aan te wenden voor werkzaamheden die direct in het teken staan van het bevorderen van waakzaamheid voor de herleving van het ‘nationaal socialistische’gedachtegoed.” Na deze gebruikelijke openingszin volgt een kort overzicht van de geplande activiteiten en onderzoeken.

De formulering lijkt me duidelijk genoeg. Houd de kleine groepjes in de gaten, die in bruine of zwarte uniformeren marcheren, met nazi-vlaggen rondlopen, de Hitler-groet brengen, antisemitische leuzen schreeuwen en de moord op zes miljoen Joden ontkennen. Volgens het jongste jaarverslag van de Algemene Inlichtingen en Veiligheidsdienst (over 2007) is dit wereldje overigens sterk verdeeld en versnipperd. In wezen stelt het weinig voor. “Met in totaal ongeveer 600 actieve aanhangers is het rechts extremisme in Nederland nog steeds relatief klein van omvang… Van een ontwikkeling naar rechts-extremistisch terrorisme is geen sprake… In het Nederlandse neonazistische spectrum zijn ongeveer 400 personen actief.”

Geen wonder dat de Anne Frank Stichting het kleine werkterrein steeds verder heeft opgerekt. Elk jaar rapporteert de leiding, directeur drs. K.P.D. Broekhuizen, en algemeen directeur drs. J.F. Westra, keurig welke zijpaden de onderzoekers dit keer zullen inslaan. Daarom is het opvallend dat één opmerkelijk onderzoek ontbreekt in de op 1 oktober 2007 verzonden subsidieaanvraag voor 2008. In deze brief wordt de (achtste) Monitor Racisme & Extremisme voor 2008 aangekondigd. Er staat geen woord over het onderzoek naar de Partij voor de Vrijheid (PVV), waarmee de buitenwereld eind vorig jaar werd verrast.

Hoewel ze hun onderzoek niet vooraf hadden aangekondigd, en hoewel de opkomst van Geert Wilders niets te maken heeft met de herleving van het nationaal-socialistische gedachtegoed, is de PVV onderworpen aan een multidisciplinair onderzoek. Bij gebrek aan laarzen, nazi-vlaggen, deportatietreinen en Wilders-groet haalde Van Donselaar zijn hele scala aan pseudo-wetenschappelijke methodes weer eens te voorschijn: de ideologie, de sociale genealogie en de magneetfunctie.

Van Donselaar c.s. stellen wel vast dat bij de PVV van antisemitisme - zoals bekend het allerbelangrijkste en gevaarlijkste bestanddeel van het nationaal-socialisme - geen spoortje valt te bekennen. “Karakteristieken van neonazisme, zoals antisemitisme, zijn bij de PVV niet aangetroffen.” Hier had het multidisciplinaire onderzoek moeten stoppen.

Maar wacht eens! De Kamerleden Geert Wilders en Martin Bosma hebben ooit in een artikel in De Volkskrant gepleit voor het samengaan van Nederland en Vlaanderen. Zie daar de Heelnederlandse Gedachte, waarmee tussen 1933 en 1945 hele jaargangen van Dietse fascistische blaadjes werden gevuld!

Nog iets verdachts: de PVV heeft in feite maar één lid, Geert Wilders. Ziet u wel! Het ‘fascistische leidersprincipe’. Hitler en Mussolini waren overigens geen eenzame partijleiders zonder leden. Ze hadden miljoenen geüniformeerde en gewelddadige volgelingen. ‘Führer’ Wilders kan niet eens vergaderingen beleggen - en als hij ze eens een keertje wil beleggen, staan ‘geüniformeerde’ extreemlinkse tegenstanders klaar om de boel te verstoren.

Ondanks alle wezenlijke verschillen wordt de rechtse ‘populist’ of ‘conservatief’ Wilders in de extreemrechtse fascistoïde hoek geduwd. De PVV zou namelijk voldoen aan ‘karakteristieke ideologische kenmerken van extreemrechts’, zoals daar zijn: een positieve oriëntatie op ‘het eigene’, een afkeer van ‘het vreemde’, van politieke tegenstanders, van de gevestigde politiek in het algemeen, en een hang naar het autoritaire.

Het wonderlijke is dat deze kenmerken van toepassing zijn op bijna alle andere politieke partijen. Zo heeft ook de SP een positieve oriëntatie op ‘het eigene’ (de vakbonden, de mensen aan de onderkant), een afkeer van ‘het vreemde’ (Israël, het Amerikaanse imperialisme, Poolse gastarbeiders), van politieke tegenstanders (VVD, PVV), van de gevestigde politiek in het algemeen (kabinet-Balkenende), en een hang naar het autoritaire (de partijleiding deelt de lakens uit).

Vervolgens de ChristenUnie. Die heeft ook al een positieve oriëntatie op ‘het eigene’ (de kerken, de christenen), een afkeer van ‘het vreemde’ (atheïsten, zondaars), van politieke tegenstanders (de PVV, seculiere partijen), en een hang naar het autoritaire (dominees en theologen hebben veel gezag).

De Partij van de Dieren soms? Deze heeft al weer een positieve oriëntatie op ‘het eigene’ (dieren, dierenvrienden), een afkeer van ‘het vreemde’ (jagers, dierenbeulen), van politieke tegenstanders (alle partijen die voorstander zijn van de bio-industrie) en van de gevestigde politiek in het algemeen (dieronvriendelijk). Over ‘magneetfunctie’ gesproken: een voormalige medestrijder van Volkert van der Graaf bekleedt een belangrijke functie binnen de partij. Volgens de methode-Van Donselaar is zoiets een kenmerk van extremisme.

De PvdA dan? Heeft ook al een positieve oriëntatie op ‘het eigene’ (beschaafd nationalisme), een afkeer van ‘het vreemde’ (criminele allochtone straatjongeren), van politieke tegenstanders (PVV, VVD), van de gevestigde politiek in het algemeen (althans als de partij in de oppositie zit) en een hang naar het autoritaire (leiders als Den Uyl en Kok werden als heiligen vereerd).

En zo kunnen we nog een tijdje doorgaan. Flauw? Nee, net zo vergezocht als de redeneringen in de jongste Monitor. Leest u het bewuste hoofdstuk 8. U zult zelf zien met wat voor kunstgrepen de PVV door de etikettendienst van de Anne Frank Stichting in het extreemrechtse kamp is gemanoeuvreerd.

Is dat dan erg? Heeft Wilders dit zelf niet uitgelokt met zijn verwerpelijke uitspraken over een verbod om moskeeën te bouwen, het schieten met scherp op de benen van relschoppers, het inzetten van het leger in Gouda, het verbieden van de Koran, en ga zo maar door? Ja, dat is erg. De wetenschap moet zich serieus en vrij van vooroordelen opstellen, ook als het gaat om Wilders en de PVV. Anders is het eind zoek, en worden straks ook de liberale en vrijzinnige critici van de islam het doelwit van een dergelijke inquisitie.

Zal de politiek optreden tegen Van Donselaars oneigenlijk gebruik van subsidies? Te vrezen valt van niet. In de strijd tegen de PVV is namelijk alles geoorloofd. Daarom juist geven bange politici subsidies aan partijdige pseudo-wetenschappers.

Carel Brendel