Opmerkelijk: Geen nieuws van het front in Slotervaart

Afgelopen vrijdag (20 februari) ontving ik via de mail een persbericht, waarvan ik dacht: Nou, deze affaire zal de komende dagen wel flink in het nieuws zijn.

G.C. Molewijk, voorzitter van de lokale partij Slotervaart Levendige Tuinstad (SLT), meldde dat er op 18 februari in de vergadering van de deelraad van Slotervaart een motie van wantrouwen was ingediend tegen stadsdeelvoorzitter Ahmed Marcouch (PvdA). De motie kreeg steun van acht van de 21 deelraadsleden. Behalve Molewijks eigen SLT zegden ook de VVD en de drie onafhankelijke, uit de PvdA vertrokken raadsleden, het vertrouwen op in de ‘burgemeester’ van Slotervaart.

Opmerkelijk nieuws, dacht ik in al mijn naïviteit. Marcouch is immers een prominente politicus met landelijke uitstraling. Hij is waarschijnlijk de enige stadsdeelvoorzitter, die ver buiten de grenzen van zijn stadsdeel bekend is. Hij kwam regelmatig in het nieuws door zijn ferme opstelling in het islam- en integratiedebat. Marcouch doet harde uitspraken over criminele jongeren. Hij valt daarnaast op door zijn pleidooien om ruimte te bieden aan de orthodoxe islam. Partijleider Wouter Bos heeft de voorzitter van Slotervaart voor dit alles diverse malen geprezen. Daarbij viel op dat hij wel Marcouch (naast Ahmed Aboutaleb) als lichtend voorbeeld noemde en zijn toenmalige minister van Integratie Ella Vogelaar opzichtig oversloeg.

Het gebeurt niet vaak dat een burgemeester of stadsdeelvoorzitter een motie van wantrouwen aan zijn broek krijgt. In dit geval gaat het om een landelijk bekende politicus. De motie heeft de steun van drie fracties die bij elkaar acht zetels bezetten. Ze vormen bijna veertig procent van de deelraad. Maar zelfs voor de stadskrant Het Parool en de lokale omroep AT5 was dit alles tot dusver geen aansporing om in de kwestie te duiken.

Dat is des te vreemder omdat de aanleiding tot de motie van wantrouwen nogal sensationeel is. In de strijd tegen radicalisering van moslimjongeren wil Marcouch ‘contact met en subsidiëring van salafistische stromingen en personen niet uitsluiten’. Het persbericht van Molewijk (volledig afgedrukt op de site van kritisch PvdA-lid Marcel Duyvestijn) vervolgt: “Het salafisme is echter verbonden met het staatsapparaat van Saoedi-Arabië en keert zich tegen de democratie, de gelijkheid (van man en vrouw), en de vrijheid van meningsuiting. Een flink aantal raadsleden vond daarom dat de Nederlandse overheid derhalve met het salafisme geen (subsidie)relatie moet aangaan.”

Marcouch, motie van wantrouwen, salafisme. Deze drie begrippen doen vast de alarmbel rinkelen bij redactiechefs, dacht ik bij mezelf. De journalistiek is voor minder in het geweer gekomen. Zo hebben alle kranten, ook de landelijke, uitgebreid bericht over de bestuurscrisis in het naburige stadsdeel De Baarsjes. Daar gunde deelraadvoorzitter Arco Verburg het jongerenwerk aan Youth for Christ (YfC).

Het werd een politieke rel van jewelste. YfC is opgericht door evangelist Billy Graham en wordt gezien als ‘een organisatie met enge denkbeelden over homo’s’; een club ook die het evangeliseren en het bedrijven van zending niet kan laten. Verburg’s eigen PvdA en coalitiepartner GroenLinks namen de kwestie hoog op met als gevolg dat de ‘burgemeester’ van De Baarsjes moest aftreden.

Welnu, als het binnenhalen van Youth for Christ groot nieuws is, dan zullen de media zeker op de mogelijke subsidiëring van salafistische organisaties springen, was mijn domme redenering. Maar de pers - beter bekend als de waakhond van de democratie - lijkt niet wakker te krijgen over dit onderwerp. Terwijl de EO-types van YfC toch klein bier zijn vergeleken met de salafisten. Dat zeggen niet alleen de lokale politicus Molewijk en zijn zeven medestanders in Slotervaart. Het is ook geen loze bewering van de gekke weblogger Carel Brendel.

In oktober 2007 publiceerde de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) een rapport onder de titel ‘Radicale dawa in verandering, de opkomst van islamitisch neoradicalisme in Nederland’. Het rapport gaat over zeer orthodoxe islamitische stromingen met een enorme missioneringsdrang. (Was de zendingsdrang niet de steen des aanstoots bij Youth for Christ?).

Enkele citaten uit het begeleidende persbericht van de AIVD: “Het moslimradicalisme is een nieuwe fase ingegaan. Deze fase, die de AIVD islamitisch neoradicalisme noemt, kenmerkt zich door een grotere professionele en strategische aansturing. De AIVD neemt waar dat de aanhang van het moslimradicalisme in deze nieuwe fase toeneemt. .

De AIVD constateert in het rapport dat het aanbreken van de nieuwe fase van islamitisch neoradicalisme samenhangt met de groei van een stroming binnen de radicale islam, die de ‘radicale dawa’ wordt genoemd. In Nederland manifesteert deze stroming zich vooral in het politieke salafisme. De AIVD constateert dat de radicale dawa in Nederland en West-Europa steeds verder professionaliseert. Ondanks het niet-gewelddadige karakter van de radicale dawa, is deze stroming zeer onverdraagzaam en antidemocratisch. Zo streven aanhangers van de radicale dawa naar een verregaande vorm van isolement, gecombineerd met intolerantie ten aanzien van andersdenkenden.

De AIVD benadrukt dat de groep die bereikt wordt door de radicale dawa, groeit. De AIVD stelt dat de problematiek van het huidige moslimradicalisme niet mag worden overschat, net zo min als onderschat.”

Een groot deel van het 96 pagina’s tellende AIVD-rapport gaat over het zeer onverdraagzame en antidemocratische salafisme, waar Marcouch en zijn coalitie van PvdA en GroenLinks desnoods zaken mee willen doen. Maar ook de Moslim Broederschap heeft de aandacht van onze nationale gleufhoeden. De Moslimbroeders worden in het AIVD-rapport beschreven als ‘de grondleggers van het huidige radicale moslimactivisme’.

Ik citeer opnieuw: “De Moslimbroeders hebben in de vroege jaren zestig een brug weten te slaan naar Europa. Daarbij hebben ze zich allereerst op Duitsland gericht, waar Saïd Ramadan, de persoonlijk secretaris van Hassan al-Banna en vader van de hedendaagse Zwitserse islamoloog Tariq Ramadan, zich toen gevestigd had. Van daaruit heeft hij, samen met anderen, een Europees netwerk opgebouwd dat tegenwoordig vertakkingen heeft in vrijwel alle Europese landen met een islamitische gemeenschap.

Niet alle Moslimbroeders - of hun sympathisanten - zijn als zodanig herkenbaar. Ze maken niet altijd hun religieuze loyaliteiten en ultraorthodoxe religieuze agenda openlijk kenbaar aan buitenstaanders. Ze stellen zich ogenschijnlijk coöperatief en gematigd op naar de westerse samenleving en ze hebben zeker geen gewelddadige doelstellingen. Wel proberen ze de weg vrij te maken voor een grotere rol van de ultraorthodoxe islam in de westerse wereld: door religieuze beïnvloeding van islamitische migrantengemeenschappen en door goede verstandhoudingen op te bouwen met relevante maatschappelijke belangenbehartigers (politici, bestuurders, het maatschappelijke middenveld, niet-islamitische geestelijken, academici, journalisten enzovoort). Deze participatiepolitiek is de afgelopen jaren merkbaarder geworden en kan misschien een zekere liberalisering van hun denkbeelden teweegbrengen.

Ze werpen zich hiermee op als breed gedragen belangenbehartiger en gelegitimeerd woordvoerder van de islamitische gemeenschap. Met als uiteindelijk doel - maar dit wordt zeker niet openlijk verkondigd - een ultraorthodoxe islamitische zuil in West-Europa te creëren en die stevig te funderen en uit te breiden.”

De AIVD gaat ook in op de European Council of Fatwa and Research van de islamgeleerde Yusuf al-Qaradawi, die volgens Marcouch van waarde is bij de vorming van moslims tot democratische burgers van Europa. “Al-Qaradawi werpt zich regelmatig op als religieus leidsman van de Europese moslims en poogt vanuit een orthodoxe invalshoek islamitische wetgeving voor moslims in de diaspora te ontwerpen. De Europese Raad voor Fatwa en Onderzoek - die formeel niet verbonden is aan de Moslimbroeders - heeft bijvoorbeeld verordend dat Europese moslims gebruik mogen maken van het westerse bankverkeer (met rente), zolang er geen islamitisch alternatief voorhanden is. Deze fatwa illustreert de vermenging van ideologie en pragmatiek die de huidige Moslimbroeders kenmerkt. Ze zijn bereid in Europese context concessies te doen en zich minder dogmatisch op te stellen dan andere radicale dawa-bewegingen, maar bepleiten tegelijkertijd de suprematie en dwingende navolging van de islam.

De politieke salafisten in West-Europa hebben de methodiek van de Moslimbroeders overgenomen. De methodiek om te komen tot islamisering van de samenleving door, vanuit een sterke organisatie, gestaag en heimelijk te bouwen aan een streng religieus, islamitisch maatschappelijk middenveld. Salafitische moslimradicalen en andere ultraorthodoxe stromingen zien de Moslimbroeders dan ook als voorbeeld. Ze wijzen echter de bereidheid tot politieke participatie en compromissen af.”

Marcouch zet niet alleen de deur op een kier voor de salafisten, maar heeft hem al wijd open gezet voor de Moslimbroeders. Op het Staalmanplein komt een nieuwe moskee met geld uit Qatar, geleid door Yahia Bouyafa die met zijn moskeefederatie FION een directe lijn heeft naar de Europese fatwaraad van Al-Qaradawi. Eerder vroegen Bouyafa en Marcouch subsidie aan om Al-Qaradawi naar een conferentie in Nederland te halen. Ook het nieuws over de FION-moskee zingt al enkele weken rond op internet. Tot dusver heeft alleen De Telegraaf op Zondag hierover bericht. Organisaties van Bouyafa spelen eveneens een rol in het Slotervaartse actieplan tegen radicalisering.

Kortom, in Slotervaart is veel meer aan de hand dan in De Baarsjes. Misschien heb ik wat over het hoofd gezien, maar tot enige media-activiteit heeft dit alles nog niet geleid. Buiten deze website en die van Marcel Duyvestijn heeft alleen Parool-columnist Theodor Holman over de salafistische subsidiëring geschreven. Het is het eerste wat de lezers van deze wakkere stadskrant over de kwestie hebben vernomen. Ook de lokale omroep AT5 verkeert in winterslaap.

Geen nieuws van het front in Slotervaart. Blijft het stil omdat de media inmiddels Marcouch-moe zijn? Dat kan onmogelijk het geval zijn, want zowel Het Parool als AT5 heeft eind vorige week nog uitgebreid bericht over diens jongste initiatief, de vestiging van een homocafé in Slotervaart.

Waarom dan toch die stilte rond Marcouch en het salafisme? Zijn Nederlandse journalisten niet in beweging te krijgen voor kritische verhalen over de PvdA of de islam? Dat kan toch niet waar zijn!

Carel Brendel

Carel Brendel is auteur van Het verraad van links (Uitg. Aspekt)