Laarmans en zijn 'drie zwartjes'

Sinds ik 'De Avonden' als beeldroman las, ben ik een liefhebber van het werk van Dick Matena. (Hoe noem je trouwens iemand die meesterwerken uit de literatuurgeschiedenis in stripvorm verbeeldt?) Matena geeft de volledige tekst weer maar het blijft een klein wonder dat zijn in 4 delen getekende De Avonden eigenlijk nergens botst met hoe ik Reves eerste best seller in mijn hoofd had verbeeld. Hoe 't precies zit, weet ik niet - mogelijk dat het ermee te maken heeft dat zinnen soms in een 'wolkje' worden uitgelicht - maar de tekst lijkt in het beeldverhaal nog sterker over te komen dan in de roman.

Na De Avonden durfde ik daarom Kaas van Willem Elsschot gemakkelijk aan. Alweer een hoogtepunt uit het oeuvre van een groot schrijver. Wie het verhaal van de Antwerpse kantoorbediende Frans Laarmans die van de ene op de andere dag 'in kaas gaat' niet kent, zal bij Matena z'n ogen uitkijken. Want ook hier zijn tekst en beeld één. Matena schijnt een leerling van Marten Toonder ('Bommelboeken') te zijn geweest en dat geloof ik graag. Interessant hierbij is het uitgebreide interview met Matena dat vorig jaar in Vrij Nederland stond waarin hij de “duistere kanten” van Marten Toonder beschrijft. Zie hier.

Net las ik de jongste beeldroman van Matena: Het Dwaallicht, eveneens van Willem Elsschot. Kaas heb ik door de jaren heen weleens herlezen maar niet Het Dwaallicht. Het had me bij eerste lezing eerlijk gezegd niet zo geboeid. Was ik er zeker te jong voor want de beeldroman lijkt een ander verhaal. Het kan ook komen doordat het in 1946 geschreven verhaal zo actueel is. Ik was het helemaal vergeten en er daarom niet op voorbereid maar Het Dwaallicht gaat over de zoektocht van Laarmans en zijn 'drie zwartjes', een zoektocht met hindernissen door het meesterlijk getekende Antwerpen naar de mysterieuze Maria van Dam op wie de Afghanen, want dat blijken het te zijn, alledrie (!) verliefd zijn. De zakkenverstelster Maria van Dam moet iets heel speciaals – "een parel" – zijn voor deze Afghaanse zeelieden, van wie er één een vrouw in de Afghaanse bergen heeft zitten, maar Allah is zeer begripvol leert het verhaal ons: “Allah is groot en aan varende lieden wordt veel vergeven.” En hoe zit het met Laarmans? Wat zijn zijn drijfveren?

Zoals de achterflap vermeldt, Elsschots verhaal is van een "ontroerende schoonheid" en legt zeker het een en ander bloot, en of dat 'Maria van Dam' is, slimme, mooie Maria van Dam, moet de lezer misschien zelf maar gaan lezen en bekijken.

Annelies van der Veer

Voor meer info, klik op het plaatje boven de tekst.