In de vrijzinnige leegte stappen de orthodoxe christenen

Rare jongens die christenen. De ene dag worden we verblijd met de wereldvreemde gedachten van de progressieve christen Bas de Gaay Fortman jr. ‘Bijbel, Koran en andere heilige geschriften zijn prima te verenigen met de mensenrechten’, staat er in een boek, dat tot stand kwam onder redactie van de oud-hoogleraar en voormalige PPR-politicus. “Als ze maar in context worden gelezen.”

Blogger Bert Brussen leverde gelijk de context door een foto van een ophanging in Iran te plaatsen bij een stukje over deze mensenrechten. Dat zal toch niet de context zijn waar De Gaay Fortman c.s. op doelen.

De andere dag lees ik in mijn favoriete tabloid een groot interview met Cor Mennen, pastoor in Oss, en daarnaast ‘zedenpreker, columnist, hoeder van de christelijke moraal in barre tijden’. Bij hem geen cultuurrelativisme, maar ongezouten kritiek op de islam.

“De islam is een van de grootste problemen van onze westerse samenleving. Dat is het altijd geweest trouwens. Het is een gewelddadige, oorlogszuchtige godsdienst, die principieel geen scheiding kent van kerk en staat. In de hele geschiedenis heeft de kerk tegen de moslims moeten vechten. Nu komen ze op een andere manier binnen. Maar de islam is natuurlijk niet veranderd sinds de tijd van de Moorse overheersing. De liberale islam bestaat niet. Je hebt alleen liberale islamieten. Ook de islam heeft het nu moeilijk in Nederland, maar het grote gevaar is dat er een welbespraakte charismatische imam opstaat die grote groepen achter zich aan krijgt. Het is niet politiek correct om daarvoor te waarschuwen, maar heel veel deskundigen zijn het met me eens.”

‘Dat is de kern van het gedachtegoed van Geert Wilders’, reageren de Volkskrant-interviewers Peter de Graaf en Raoul du Pré.

Antwoord van Mennen: “Ja, ik vind het ook heel dom dat de hele politiek inhoudelijk niet ingaat op die punten van Wilders. Hij doet soms idiote dingen om de aandacht te trekken, en daar reageert men dan wél op. Maar op de inhoud krijgt hij geen respons.”

Vraag van de interviewers: ‘U zegt: er bestaat geen liberale islam. Maar u bent zelf ook helemaal geen voorstander van een liberale katholieke kerk.’

Mennen: “Nee, maar er is een heel wezenlijk verschil. Het christendom is in z’n aard vredelievend, de islam niet. Als alle christenen beter volgens het evangelie zouden leven, ging de wereld er enorm op vooruit. Als alle moslims volgens de islam gaan leven, wordt het niet zo’n fijne wereld.”

Het hele interview is zeer de moeite waard. Pastoor Mennen, die het de islam kwalijk neemt dat ze niet verandert, vindt het juist een verdienste van de kerk dat ze niet verandert. De grote affaires rond seksueel misbruik komen niet voort uit het celibaat of uit eeuwenoude seksonderdrukkende machtsstructuren, maar hebben volgens hem te maken met de seksuele revolutie van de jaren zestig en zeventig.

Het is misschien een beetje flauw om te roepen dat Mennen nog net geen homo’s van kerktorens gooit, maar zijn opvattingen over homoseksualiteit gaan aardig in de richting van wat fundamentalistische imams over dit onderwerp roepen: “Homoseksualiteit is geen normale variant van seksualiteit. Het gaat in tegen wat van nature bedoeld is in de schepping.”

Verderop roemt Mennen de zegeningen van zijn kerk. “De sociale, zorgzame samenleving, de gelijke behandeling, de mensenrechten - al die grote verworvenheden vinden hun wortels in het christendom.” Tja, desondanks was er een eeuwen durende strijd tegen de kerk, met name de rooms-katholieke, nodig om deze prachtige verworvenheden tot werkelijkheid te maken. Dankzij vrijdenkers als Giordano Bruno, Spinoza en Voltaire zijn de mensenrechten weggehaald uit de context van de inquisitie en de brandstapel. Pas uit angst voor het socialisme en liberalisme (her)ontdekte de kerk de sociale en zorgzame samenleving, waar ze in de eeuwen daarvoor niets aan had gedaan. Het duidelijkste voorbeeld van die ‘zorgzame samenleving’ was de Kerkelijk Staat. Dat stuk van Italië gold in de 19de eeuw als het armste en achterlijkste gebied van Europa. Spanje, Rusland en Turkije staken gunstig af bij het staatje van de paus.

Moeten we uit bezorgdheid over de fundamentalistische islam onze toevlucht gaan zoeken bij de oerconservatieve pastor Mennen? Of bij creationist en islamcriticicus Ben Kok? Hij koppelt aan de oprichting van Israël allerlei vreemde heilsverwachtingen over het einde der tijden en de terugkomst van de Messias. Komt het heil opeens van de SGP, omdat deze partij altijd consequent heeft gewaarschuwd voor de islam? Ik hoor niet tot degenen die beweren dat er geen enkel verschil bestaat tussen Urk en Mekka. Maar het reformatorische christendom is niet echt een aanlokkelijk alternatief.

Hier is een duidelijke parallel met de politiek, waar we ook al kampen met niet aanlokkelijke alternatieven. Geert Wilders dankt zijn opkomst aan het tekortschieten van de gevestigde politieke partijen. Mennen en de SGP fungeren als vluchtheuvel dankzij de leegte, het relativisme en de verwarring van onze ‘vooruitstrevende’ christenen. En door het zwakke weerwerk van de seculiere krachten, die - om met prof. Jouke de Vries te spreken - wel met vreugde zagen dat God uit Jorwerd verdween, maar niet opmerkten dat ondertussen Allah in Rotterdam verscheen.

Carel Brendel

10 opmerkingen:

  1. Christenen gebruiken de groeiende aanwezigheid van de islam (en de daarbij behorende primitiviteit) als een uitgelezen kans hun denkbeelden terug in de hoofden van de niet-echte seculier te zaaien.
    Dit werd mij onomwonden door een uitbater van een christelijke boekhandel medegedeeld.Een uitgelezen kans om het verloren terrein terug te winnen.
    Hoe een fantasie haar werk doet.

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Het kan wellicht adstructief zijn om in te zien dat Europa, behalve op zoveel gebieden des levens, ook wat het politieke, burgerlijke en het reli-landschap betreft, onvermijdelijk in de voetsporen van gidsland Amerika zal treden.

    Misschien niet eens zo gek.

    Dat betekent dat ook in Nederland op een gegeven moment WEER, MEER of eindelijk eens WARE vrijheid en tolerantie ontstaat jegens andersdenkenden en anderslevenden - hoe ver op of soms over de grens van het eigene of betamelijke ook. Denk in de VS bijvoorbeeld aan de ultraorthodoxe christenen, de anarchisten, de atheïsten, de zeer uiteenlopende denk- en leefstijlgroepen van diverse pluimage. Hoezeer men malkander op inhoudelijke gronden ook soms bevecht en beschimpt, men ontzegt de ander niet het recht om zich te uiten en te leven zoals men zelf wil, behoudens verantwoordelijkheid voor de algemene wetten. Assimilatie zoals bon ton in Europa en ook Nederland is daar niet aan de orde.

    We zien echter hier al ook steeds meer een bewustzijn van en een beroep op grondrechten, met name de in dit licht vulkanisch actieve artikelen 1, 6, 7 en 23 Gw. Ook de roep om terugtred van de overheid, ontvoogding, eigen verantwoordelijkheid, zelfredzaamheid en zelfregulering past daarbij. En niet te vergeten een sterker wordend politiek zelfbewustzijn: de opkomst van leefbaren, Nieuwe Politiek et cetera. Meer dan ooit roert Jan met de (tou)pet zich in de politieke arena en in het maatschappelijke debat - niet in de laatste plaats langs de comfortabele weg van het internet. Ook zien we steeds meer links- en rechtsdraaiend magnetisme in de politiek: links en rechts vinden zich opnieuw uit, profileren zich meer jegens elkander en neigen meer en meer naar een fusie ter linker- en ter rechterzij waardoor er twee sterke hoofdstromingen (zullen) ontstaan, hoezeer ook met intern verschillende vleugels.

    Daarmee evolueren de Nederlanders (ook de zogenaamde 'Nieuwe Nederlanders') steeds meer van halfburgerlijke onderdanen in voortdurend zelfbewustere want rechtsbewustere burgers.

    Een andere kant casu quo een keerzijde is dan wel dat er meer tolerantie voor intolerantie en dus voor elkaar geheel vreemde of barbaarse denkbeelden en leefwijzen zal en moet ontstaan - uiteraard binnen de ruimte van het recht. De rechter zal steeds belangrijker worden, en het verbod op constitutionele toetsing zal onherroepelijk moeten worden opengebroken.

    Reeds Tocqueville wist in 1840 te melden: Amerika is het democratisch en sociaal laboratorium voor Europa. Geloof hoeft geenszins een obstakel te vormen, integendeel. Zolang de scheiding tussen kerk en staat voldoende wordt gewaarborgd en de rol van het geloof in de civil society blijft en mag krijgen.

    Als we al te Amerikaanse toestanden kunnen vermijden of transformeren naar de Europese traditie en maatvoering, dan zou dat wellicht een hoop ontspanning en nieuwe kaders en balansen kunnen scheppen. De grote uitdaging wordt dan wel 'de islam' en moslims niet als Fremdkörper te beschouwen, maar ook hun plekje onder de nationale zon te erkennen. Zelfs en ook voor het handjevol salafistische malloten, tenzij aangetoond militant.

    We staan aldus voor de vraag naar een nieuw reeds glorend burgerschap op beproefde Amerikaanse leest geschoeid. De queeste naar een waar multiculturalisme vanuit een erkenningspolitiek in plaats van het krypto-monoculturalisme vanuit het paternalisme en de encapsulerende uitsluitingspolitiek dat voor multiculturalisme doorging alhier. De nog immer vigerende fixatie op 'integratie', 'kutmarokkaantjes' en het 'moslimvraagstuk' getuigt van een laatste reflex vanuit het Oude Denken, het oude paradigma.

    Burgerschap American Style is de uitdaging en de toekomst voor het nog immer Blut und Boden doordrenkte Europa, Jawohl, van het nog immer Blut und Boden doordrenkte Nederland.

    BeantwoordenVerwijderen
  3. "Atheism is doomed: the contraceptive Pill is secularism's cyanide tablet"
    Aldus de titel van een bespreking op de website van de Telegraph van een nieuw boek van Eric Kaufmann, lector politicologie en sociologie aan de Londense Birkbeck-universiteit: Shall the religious inherit the earth? Uit de recensie:

    It used to be taken for granted that, just as liberal democracy meant the end of history, so it also meant the end of religion. Once people became rich, educated and sexually liberated, they left irrational beliefs and other such nonsense behind.
    Christianity declined steadily from the mid-19th century but it wasn’t until the 1960s that European societies were able to fully abandon the emotional baggage of their civilisation’s infancy, and especially its repressive attitude to sex.
    But if what Kaufmann is saying is true – and the demographic data suggests it is – then the contraceptive Pill was not so much secular Europe’s liberation as its cyanide tablet.
    [...]
    God alone knows what will happen to the Church of England this century, but we can safely say that the Catholic Church will become smaller but more committed. It will continue to exist at the margins of an atheist-dominated Europe ruled by an increasingly intolerant secular Left.
    [...]
    It’s happened before: Kaufmann believes that Christianity’s rise from 40 followers to 6 million within three centuries had less to do with conversions that with higher birth rates, since the Christians rejected such pagan practises as polygamy and infanticide.
    Today we view the ancient world’s attitude to infanticide as barbaric and incomprehensible, but perhaps future generations will look at our attitudes to abortion in the same way – that’s not because pro-lifers would have won the argument, simply that (in addition to the effect of the Pill) abortion is killing the atheists of tomorrow.


    Monotheïsme heeft de langste adem, concludeerde al de Amerikaanse socioloog Rodney Stark. Binnen het monotheïsme overleeft, om verschillende redenen, de orthodoxie (zie Kaufmann, Eberstadt, en zelfs de conclusies van het toch zeer voorzichtige Nederlandse Sociaal-Cultureel Planbureau (2009, p. 53)).

    De vraag is: welk monotheïsme, welke orthodoxie? Het tractaat De vera religione, de afgelopen vijf eeuwen snobistisch op zolder gelaten, eist nieuwe belangstelling, op alle niveaus.

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Orthodoxie van welke monotheistische godsdienst dan ook is geen pretje en het christendom heeft nogal wat intolerante kanten. Dat neemt niet weg dat de visie van die conservatieve christen Mennen over de islam geheel juist is.

    BeantwoordenVerwijderen
  5. “De sociale, zorgzame samenleving, de gelijke behandeling, de mensenrechten - al die grote verworvenheden vinden hun wortels in het christendom.” Misschien niet uitsluitend in het christendom, dacht ik, maar er zit wel wat in. Brendel zegt er dit van:
    "Tja, desondanks was er een eeuwen durende strijd tegen de kerk, met name de rooms-katholieke, nodig om deze prachtige verworvenheden tot werkelijkheid te maken. Dankzij vrijdenkers als Giordano Bruno, Spinoza en Voltaire zijn de mensenrechten weggehaald uit de context van de inquisitie en de brandstapel. Pas uit angst voor het socialisme en liberalisme (her)ontdekte de kerk de sociale en zorgzame samenleving, waar ze in de eeuwen daarvoor niets aan had gedaan."
    Dat lijkt mij een correcte samenvatting van de gangbare door anti-papisme enigszins gekleurde geschiedschrijving, zoals ook ik daar op school mee kennis heb gemaakt. Daarin past ook het beeld van de Verlichting versus de daarvoor alom heersende duisternis, de RK-kerk als instituut dat de mensheid zo veel mogelijk in achterlijkheid gevangen houdt en de verlichters als de van buiten komende bevrijders uit die achterlijkheid. Niet dat ik het nu zo nodig voor de papen moet opnemen, maar naar mijn idee ligt de zaak toch iets minder simpel. Een moeilijkheid is helaas dat een genuanceerd verhaal, dat meer recht doet aan de werkelijkheid, meer ruimte vergt dan hier gewenst is (en van mij meer tijd dan ik heb). Voor het gemak dan maar een verwijzing naar het zeer interessante en goed leesbare boek van Rodney Stark "For the Glory of God", waarin wat populaire misvattingen over o.m. de Verlichting en de Inquisitie worden rechtgezet.

    Verderop vraagt Brendel zich af: "Moeten we uit bezorgdheid over de fundamentalistische islam onze toevlucht gaan zoeken bij de oerconservatieve pastor Mennen?"
    Bezorgdheid voor de fundamentalistische islam is zeker geen goede reden om onze toevlucht bij pastor M te zoeken, aangenomen dat dat toevlucht bij hem zoeken inhoudt dat we hem in alles gelijk geven. Maar ik vind niet alle opinies van pastor Mennen even gek, of ze nou oer-conservatief heten of niet. Dus op sommige punten zou ik gewoon zeggen: die man heeft gelijk. Intussen kan ik zijn mening over het onderwerp homosexualiteit niet delen.
    Maar hoezeer ik ook die mening verkeerd vind, toch heb ik liever zo'n Mennen dan zo'n Bas de Gaay Fortman jr. (junior! ja, de man is inmiddels ruim de 70 gepasseerd, wel ouder dus, maar nooit wijzer geworden dan toen hij jonger was). Hoe moet ik dat uitleggen? Om die opvattingen van Mennen over homoseksualiteit moet ik eigenlijk alleen maar een beetje lachen. Naar mijn idee zijn zulke zwetsers als de Gaay-Fortman en zijn progressief christelijke consorten veel gevaarlijker. Maar misschien vergis ik me.

    BeantwoordenVerwijderen
  6. @ kees rudolf

    Hoera! Conservatief of niet de pastoor heeft gelijk, zegt wat Oriana Fallaci schrijft over Islam; en is de éérste - dappere - katholieke geestelijke die durft te zeggen waar Islam voor staat.

    Dit had al veel eerder moeten gebeuren door Bischoppen in Nederland die over zich heen laat lopen door Islam,bang zijn martelaren te worden, zoals Balkenende, Christen Unie; en Ellen Vogelaar een gevaarlijk mens omdat zij niet weet waarover zij kletst.

    Maar wel verbazingwekkend dát de Volkskrant dit plaatste, omdat de pastoor geeft Wilders terecht gelijk geeft. Want pas op voor de grote anti-semiet van de Volkrant Thomas VON der Dunk, met Duitse ouders, altijd tegen Israël, met zijn nauwelijks verkapte Jodenhaat.

    BeantwoordenVerwijderen
  7. "Pas uit angst voor het socialisme en liberalisme (her)ontdekte de kerk de sociale en zorgzame samenleving, waar ze in de eeuwen daarvoor niets aan had gedaan."

    Dit is niet waar. De Kerk door kerstening van Europa stichtte zeer vroeg scholen, de eerste universiteiten, bibliotheken 'monnikenwerk' waar die handmatig boeken schreven en illumineerden (prachtig!), armen- en weeshuizen, en ziekenhuizen waar duizenden nonnen in werkten, als 'Charitas' zoals in het Nieuwe Testament dat dé Grote Revolutie is juist als eerst humanisme predikt w.o. sociale voorzieningen.

    Afgezien dat Christus ontelbare kunstenaars inspireerden die, in opdracht of niet door de Kerk, ons nog steeds verrijken w.o. Rembrandt en Bach.

    De Kerk (niet protestanten!)in Europa kent rijen belangrijke vrouwen w.o. vrouwen die aan het hoofd stonden van kloosters; en in een lange lijst van hun namen als 'heilig' geprezen. Hildegarde von Bingen was buitengewoon begaafd componiste, dichteres...

    Dan is er Hadewych die smoorverliefd was op Jezus-Christus en daardoor in moeilijkheden kwam met de Kerk, maar nog steeds beroemd is, ook in Nederland door de componist Louis Andriessen die door haar geinspireerd een prachtige compositie schreef.

    Maar Hadewych geeft aan dat vrouwen in de Kerk een uitweg zochten door maagd te moeten zijn en blijven - zij door emotionële seks vervoeringen voor het Kruis in de kathedraal. Velen zien het niet maar juist in kerkkunst is veel erotiek te zien, door het Nieuwe Testament waarin de Dood naast (jouw) Grote Liefde ligt die gegeseld wordt, vernederd, gekruisigd - en herrezen - hoop op hernieuwde LIEFDE door te kunnen leven.

    Dan is er de beroemde Heloise, met haar geliefde Abélard (op hun praalgraf in Pere la Chaisse in Parijs worden nog steeds bloemen gelegd) die aan de universiteit van Parijs verbonden was rondom anno 1100. Heftig verliefd op hem, gedumped nadat hij door haar oom gecastreerd werd (!) omdat die hem verdacht haar te willen verlaten nadat zij een kind van hem verwachtte) Moest zij het klooster in; en ontstond er jaren daarna hun beroemde 'Brieven' in Latijn. Zij, abdis, die in de kameropera van de Engels/Australische componist, Peter Tahourdin (voorheen mijn partner in Australië, nu overleden) tegen Abélard schreeuwt: 'GOD? wat moet ik ermee? IK HOUD VAN JOU!' Stukje blasfenmie dor een non! Hahaha!Heloise was zeer zeker een vooraanstaande intellectuele katholieke vrouw.

    Het is juist zo jammer dat de Kerk en de Bijbelbashers verkrampt denken, dat deed Jezus-Christus juist niet, die wel van vrouwen hield en hen beschermde.

    Kom daar maar een om bij die 'profeet' Mohammed als kindverkrachter en beul 'stenigen'!

    BeantwoordenVerwijderen
  8. @ annabeth

    U getuigt van weinig respect voor en kennis van de islamitische wereld.

    Zonder de islamitische geleerden en dichters was er in 'het Westen' niet eens de Renaissance of de hoofse liefde mogelijk geweest. Ja, U leest het goed: via moslims heeft 'het Westen' wetenschap en haar beschaving kunnen ontwikkelen, alsook het concept van de romantische liefde. Alles te danken aan de door U zo vermaledijde islam.

    Dante, Shakespeare en Defoe - om maar een paar groten te noemen - zijn zeer schatplichtig aan islamitische kunstenaars.

    En heeft U weleens gehoord of iets gelezen van Hafiz, Ferdausi, Al-Ghazali, Abulcasis, Ibn Qurra, Al-Biruni, Ibn Tufail, Nezami, Mevlana/Rumi, Saadi, Omar Khayyam, Al-Abbas, Ibn Arabi, Al-Kindi, Avicenna, Averroës, Al-Toesi, Ibn Hazm, Ibn Khaldoun, Hazrat Inayat Khan, Kahlil Gibran?

    Bent U wel eens in het Alhambra geweest? De Taj Mahal bezocht?

    Zucht...

    BeantwoordenVerwijderen
  9. Gibran heeft een tik van de gnosis gekregen maar was in de Libanon geboren als christen(katholieke maroniet).

    BeantwoordenVerwijderen