In de vrijzinnige leegte stappen de orthodoxe christenen

Rare jongens die christenen. De ene dag worden we verblijd met de wereldvreemde gedachten van de progressieve christen Bas de Gaay Fortman jr. ‘Bijbel, Koran en andere heilige geschriften zijn prima te verenigen met de mensenrechten’, staat er in een boek, dat tot stand kwam onder redactie van de oud-hoogleraar en voormalige PPR-politicus. “Als ze maar in context worden gelezen.”

Blogger Bert Brussen leverde gelijk de context door een foto van een ophanging in Iran te plaatsen bij een stukje over deze mensenrechten. Dat zal toch niet de context zijn waar De Gaay Fortman c.s. op doelen.

De andere dag lees ik in mijn favoriete tabloid een groot interview met Cor Mennen, pastoor in Oss, en daarnaast ‘zedenpreker, columnist, hoeder van de christelijke moraal in barre tijden’. Bij hem geen cultuurrelativisme, maar ongezouten kritiek op de islam.

“De islam is een van de grootste problemen van onze westerse samenleving. Dat is het altijd geweest trouwens. Het is een gewelddadige, oorlogszuchtige godsdienst, die principieel geen scheiding kent van kerk en staat. In de hele geschiedenis heeft de kerk tegen de moslims moeten vechten. Nu komen ze op een andere manier binnen. Maar de islam is natuurlijk niet veranderd sinds de tijd van de Moorse overheersing. De liberale islam bestaat niet. Je hebt alleen liberale islamieten. Ook de islam heeft het nu moeilijk in Nederland, maar het grote gevaar is dat er een welbespraakte charismatische imam opstaat die grote groepen achter zich aan krijgt. Het is niet politiek correct om daarvoor te waarschuwen, maar heel veel deskundigen zijn het met me eens.”

‘Dat is de kern van het gedachtegoed van Geert Wilders’, reageren de Volkskrant-interviewers Peter de Graaf en Raoul du Pré.

Antwoord van Mennen: “Ja, ik vind het ook heel dom dat de hele politiek inhoudelijk niet ingaat op die punten van Wilders. Hij doet soms idiote dingen om de aandacht te trekken, en daar reageert men dan wél op. Maar op de inhoud krijgt hij geen respons.”

Vraag van de interviewers: ‘U zegt: er bestaat geen liberale islam. Maar u bent zelf ook helemaal geen voorstander van een liberale katholieke kerk.’

Mennen: “Nee, maar er is een heel wezenlijk verschil. Het christendom is in z’n aard vredelievend, de islam niet. Als alle christenen beter volgens het evangelie zouden leven, ging de wereld er enorm op vooruit. Als alle moslims volgens de islam gaan leven, wordt het niet zo’n fijne wereld.”

Het hele interview is zeer de moeite waard. Pastoor Mennen, die het de islam kwalijk neemt dat ze niet verandert, vindt het juist een verdienste van de kerk dat ze niet verandert. De grote affaires rond seksueel misbruik komen niet voort uit het celibaat of uit eeuwenoude seksonderdrukkende machtsstructuren, maar hebben volgens hem te maken met de seksuele revolutie van de jaren zestig en zeventig.

Het is misschien een beetje flauw om te roepen dat Mennen nog net geen homo’s van kerktorens gooit, maar zijn opvattingen over homoseksualiteit gaan aardig in de richting van wat fundamentalistische imams over dit onderwerp roepen: “Homoseksualiteit is geen normale variant van seksualiteit. Het gaat in tegen wat van nature bedoeld is in de schepping.”

Verderop roemt Mennen de zegeningen van zijn kerk. “De sociale, zorgzame samenleving, de gelijke behandeling, de mensenrechten - al die grote verworvenheden vinden hun wortels in het christendom.” Tja, desondanks was er een eeuwen durende strijd tegen de kerk, met name de rooms-katholieke, nodig om deze prachtige verworvenheden tot werkelijkheid te maken. Dankzij vrijdenkers als Giordano Bruno, Spinoza en Voltaire zijn de mensenrechten weggehaald uit de context van de inquisitie en de brandstapel. Pas uit angst voor het socialisme en liberalisme (her)ontdekte de kerk de sociale en zorgzame samenleving, waar ze in de eeuwen daarvoor niets aan had gedaan. Het duidelijkste voorbeeld van die ‘zorgzame samenleving’ was de Kerkelijk Staat. Dat stuk van Italië gold in de 19de eeuw als het armste en achterlijkste gebied van Europa. Spanje, Rusland en Turkije staken gunstig af bij het staatje van de paus.

Moeten we uit bezorgdheid over de fundamentalistische islam onze toevlucht gaan zoeken bij de oerconservatieve pastor Mennen? Of bij creationist en islamcriticicus Ben Kok? Hij koppelt aan de oprichting van Israël allerlei vreemde heilsverwachtingen over het einde der tijden en de terugkomst van de Messias. Komt het heil opeens van de SGP, omdat deze partij altijd consequent heeft gewaarschuwd voor de islam? Ik hoor niet tot degenen die beweren dat er geen enkel verschil bestaat tussen Urk en Mekka. Maar het reformatorische christendom is niet echt een aanlokkelijk alternatief.

Hier is een duidelijke parallel met de politiek, waar we ook al kampen met niet aanlokkelijke alternatieven. Geert Wilders dankt zijn opkomst aan het tekortschieten van de gevestigde politieke partijen. Mennen en de SGP fungeren als vluchtheuvel dankzij de leegte, het relativisme en de verwarring van onze ‘vooruitstrevende’ christenen. En door het zwakke weerwerk van de seculiere krachten, die - om met prof. Jouke de Vries te spreken - wel met vreugde zagen dat God uit Jorwerd verdween, maar niet opmerkten dat ondertussen Allah in Rotterdam verscheen.

Carel Brendel