Klimaatbewijzen

Het uitlekken van een groot aantal e-mails van de Britse klimaatonderzoeksgroep CRU - "Climategate" - in 2009 leidde tot het instellen van een aantal commissies van hooggeleerden die ons moesten uitleggen wat er nou wel of niet aan de hand was. Jammer genoeg werden daarbij gouden kansen gemist, en weten we nu eigenlijk nog niks.

Het Britse panel van Lord Oxburgh zou de wetenschappelijke merites van het werk van CRU onderzoeken, las weliswaar elf artikelen van de groep, concludeerde dat er geen


'fraude' was gepleegd, maar kwam niet op de proppen met een grondige analyse van de feitelijke data en methodes. Niettemin werd het Oxburgh-rapport in de pers opgevat als een 'niks-aan-de-hand'-verhaal.

Naar aanleiding van 'foutjes' in rapporten van het VN-instituut IPCC (zoals over verdwijnende gletsjers in de Himalaya, die niet bleken te verdwijnen) zocht

het Planbureau voor de Leefomgeving op verzoek van toenmalig minister Cramer naar meer ongerechtigheden (in de VN-studie) naar de mogelijke regionale gevolgen van klimaatverandering. Uit het rapportje van het planbureau werd vrij algemeen iets anders geconcludeerd: "De centrale inzichten van het IPCC  blijven overeind. Snelle opwarming door het broeikaseffect leidt wereldwijd tot problemen, vaak voor miljoenen mensen."

Uiteindelijk kwam er een heel deftig Interacademy Panel, van de Koninklijke Academies van deze wereld. Het mooie van dat interacademische panel was dat eindelijk eens helderheid had kunnen komen in een aangelegenheid die blijkbaar, volgens velen, de toekomst van de menselijke beschaving bedreigt. Een gezelschap van, bijvoorbeeld, eminente natuurkundigen en statistici, niet betrokken bij het klimaatonderzoek zelf, onbevooroordeeld, dat eens van begin tot eind de onderbouwing van het eind van de wereld had doorgelicht, wat een kans! Is er nu een door mensen veroorzaakte klimaatverandering en waar blijkt dat uit? Gegevens, methodes, interpretatie, bewijsvoering, dat soort dingen. Maar in plaats daarvan keek de club naar "the processes and procedures of the IPCC". Toch iets anders.

Anders dan je wellicht zou denken houden maar een handvol onderzoekers zich bezig met het feitelijk vaststellen van eventuele klimaatveranderingen en de oorzaken daarvan. Dat CRU van Climategate telde vier academici in vaste dienst. Er zijn nog een paar van die groepjes in Amerika en dat is het dan. Opperscepticus Steve McIntyre (van Climate Audit) beheerst de hele materie zo ongeveer in zijn eentje! De simpele zielen die ons vertellen dat 97% van alle klimaatwetenschappers denken dat er klimaatverandering is, zien niet dat  96% daarvan zich niet bezig houden met de kern van de zaak, maar met de mogelijke gevolgen en het gewenste beleid. Moeten de dijken hoger, dat soort dingen.

Het probleem ziet er, in mijn onschuld, ongeveer als volgt uit. Allereerst: gegevens. Er bestaan geen nauwkeurige temperatuurgegevens over de laatste 11700 jaar, de periode na de laatste ijstijd. Niet eens over de laatste paar honderd jaar. Dus gebruikt men 'proxies': gegevens van boomringen, sediment op de bodem van meren, of diepboringen in het landijs. De interpretatie van die gegevens leidt tot eindeloze discussies. Wel is nu voldoende duidelijk dat het klassieke beeld waarop het Kyoto-verdrag van 1997 was gebouwd, namelijk de hockeystickgrafiek van langzaam dalende temperaturen die vanaf de industriële revolutie ineens sterk gingen stijgen niet klopt. Dat alleen al geeft te denken.

Dan de methodes. Computermodellen willen nogal eens eigen leven gaan leiden. Een tijdje geleden lieten critici zien dat uit een officieel model altijd een hockeystick tevoorschijn kwam, wat er ook voor temperatuurgegevens werden ingestopt. Dus, wat je zou willen, is dat een klimaatmodel tenminste achteraf de temperaturen van de laatste duizend jaar 'voorspelt'. Ook het klimaat heeft schommelingen, en als er al sprake is van opwarming dan willen we graag weten of dat andere opwarming is dan vroeger. Probleem: zie vorige onderwerp, wat waren dan precies die temperaturen van weleer?

En tot slot nog een simpele kwestie van interpretatie: wat is nu precies 'significant'? In Statistics 101 leert iedere student sociale wetenschappen dat de een hypothese (in vergelijking tot de nul-hypothese) verworpen dient te worden bij een lagere waarschijnlijkheid dan 95%. Toch weet de VN-commissie IPCC al van 90% 'very likely' te maken - dat geldt dan voor de hypothese van opwarming door menselijk handelen - en de krant geeft dat vervolgens weer als 'voor 90% zeker' (en dat laatste is statistisch helemaal onzin). Geldt er in de klimaatwetenschap een andere waarschijnlijkheidsleer dan elders?

Er wordt enorm veel geld besteed aan onderzoek naar gevolgen van mogelijke klimaateffecten, en naar het bestrijden daarvan. In verhouding is de wetenschappelijke kennis over de vraag óf er eigenlijk wel sprake is van opwarming door menselijk handelen gering en in een flink aantal opzichten aan discussie onderhevig. Wetenschap gedijt bij kritiek en de diverse commissies hebben naast het doel geschoten door niet de klimaatwetenschap zelf onder de loep te nemen. In het Engels noemen ze dat "Whitewash". Of was dat de vooropgezette bedoeling?