Reality horror

Op 20 mei 1999 deed de politie in de staat South Australia een gruwelijke ontdekking. In een leegstaand bankgebouw in de kleine plaats Snowtown, 145 kilometer ten noorden van de Zuid-Australische hoofdstad Adelaide, werden de stoffelijke resten aangetroffen van acht mensen, verborgen in vaten gevuld met zoutzuur. Uiteindelijk bleek het, in wat sindsdien de geschiedenis is ingegaan als
de Snowtown Murders of de Bodies in Barrels Murders, afhankelijk van de interpretatie te gaan om 11 dan wel 12 moorden (één slachtoffer zou zijn overleden aan een hartstilstand). Alleen de laatste moord had plaatsgevonden in Snowtown, maar de plaatsnaam is sindsdien onverbrekelijk verbonden met de ergste serial killings uit de Australische geschiedenis.

Ringleader van de Snowtown Murders was John Bunting, een psychopaat die in een eerder stadium van zijn leven bekend stond als nazi en die een sterke afkeer van pedofielen en homoseksuelen aan de dag legde. De belangrijkste handlangers van Bunting waren Robert Wagner en James (of Jamie) Vlassakis. De laatste was een van de vier zonen van Bunting’s vriendin Elizabeth Harvey. Jamie was een labiele jongen die bij gebrek aan een vaderfiguur meende in Bunting een nieuw rolmodel te hebben gevonden.
Enkele weken terug ging de film Snowtown in première in Australië. De low budget-produktie, met veel amateurs in de belangrijke rollen, had al voor de nodige controverse gezorgd tijdens het filmfestival van Cannes, waar het de publieksprijs in de wacht sleepte, terwijl verschillende bezoekers uit afschuw de zaal uitliepen. De controverse zette zich voort na release in het Australische filmcircuit. Dat veel mensen weglopen kan ik me voorstellen nu ik de film dit weekend heb gezien, maar het was me nog niet eerder bekend dat er zelfs iemand flauw was gevallen tijdens de vertoning, wat gedurende enige voorstellingen leidde tot ambulancepersoneel on standby. De bekende tv-entertainment journalist Richard Wilkins spuwde zijn afschuw nadat hij de film noodgedwongen had bekeken. "Dit is de meest afschuwelijke, afgrijselijke, verdorven en mensonwaardige film die ik ooit heb gezien," aldus Wilkins, die de film ook vergeleek met een snuff movie. Maar naast reacties als deze zijn er jubelende recensies, en verschillende critici hebben Snowtown uitgeroepen tot een van de beste – zo niet dé beste – Australische films ooit.

Ik ging naar de bioscoop met slechts een basiskennis van het geheel en onwetend van de confronterende martelscènes die me te wachten stonden. Het gebeurt niet vaak dat ik tijdens een filmvertoning mijn gezicht in mijn handen verberg, maar dit was té erg en ik vreesde vele slapeloze nachten als ik dit allemaal zou blijven aanzien. Gelukkig beperkt de film zich tot slechts één van de twaalf moorden, de rest moeten we ons vooral voorstellen. Maar met die ene moord zo expliciet verbeeld weten we als kijker genoeg.

Naast gruwelijk is Snowtown vooral bleak, grauw, unsettling en deprimerend. Opgenomen in Snowtown zelf word je als kijker binnengetrokken in huishoudens waar alles een en al troosteloosheid is. Vrijwel iedereen leeft van een uitkering, de hardboard muren zijn bruin of grijs zonder het minste likje verf en zowel gordijnen als meubilair zijn een bij elkaar geraapt zooitje. Iedereen lijkt wel ergens een steek te hebben laten vallen waar het de geestelijke vermogens betreft; ongevoelig, schizofreen, minder begaafd of gewoon compleet gestoord. De moeder van Jamie heeft geen enkel uitzicht op een beter leven, maar toch zet ze vier zoons – van vier verschillende vaders – op de wereld. Dat ze uiteindelijk niet alleen medeplichtige werd van Bunting, maar daarbij zelfs meewerkte aan het geheimhouden van de moord op haar oudste zoon maakt het verhaal des te grimmiger.

Na de ontdekking van de moorden stonden sociologen en psychologen direct klaar met de verklaring dat dit laat zien wat er mogelijk is als een gemeenschap afgesneden is van het normale dagelijks leven, en gevoelens, regels en wetten hun eigen leven gaan leiden. Een even aanlokkelijke als gevaarlijke uitleg omdat het gevaar dreigt dat de verantwoordelijkheid voor deze gruwelen van de schouders van de moordenaars valt.

Snowtown is extra confronterend omdat het bij dit alles ook een werkelijk fantastische film is waarin het spel van de vele onbekende en amateur acteurs ongekend realistisch en sterk is. Lucas Pittaway die de rol van Jamie Vlassakis speelt, is naar verluidt weggerukt uit een Adelaide shopping mall. Het is niet te merken; hij is een absoluut natuurtalent. Als kijker zit je zeer ongemakkelijk in je stoel terwijl fascinatie en afgrijzen elkaar voortdurend afwisselen. John Bunting weet zijn obsessie met wat hij ziet als perverts die niets anders verdienen dan een gruwelijke dood, langzaamaan over te brengen op Jamie. En na een aantal moorden is het zelfs niet meer belangrijk of iemand écht een perverseling is. De minste suggestie is al genoeg voor een gruwelijke dood.

Het is veelzeggend dat Snowtown vooral reminiscenties oproept met Wolf Creek. Vergeet Fargo van de Coen Brothers, vergeet Tarantino; dit is de realiteit. Deze eveneens gruwelijke Australische film uit 2005 liep bij zowel critici als publiek dezelfde controverse op die ik hierboven heb beschreven. De ontvoering in The Northern Territory van de Britse backpacker Peter Falconio en de verkrachting van zijn vriendin door Bradley Murdoch in 2001 – Murdoch is veroordeeld maar blijft ontkennen; het lijk is nooit gevonden – was de directe inspiratiebron voor Wolf Creek, samen met het verhaal van Ivan Milat, die in de eerste helft jaren ’90 zeven – meest Europese – liftende backpackers meevoerde naar het niet al te ver van de buitenste suburbs van West-Sydney verwijderde doch intens verlaten Belanglo Forest, waar hij ze op al even gruwelijke wijze vermoordde, vaak nadat hij ze had losgelaten als letterlijk loslopend wild. Er gaat nog altijd een rilling door me heen als ik op weg naar Canberra of Goulburn ten Zuid-Westen van Sydney voorbij Belanglo Forest kom.

De moord op Falconio en de moorden van Ivan Molat hebben Australië een slechte naam gegeven bij veel backpackers, maar al te veel schade lijkt het toerisme er toch niet onder te hebben geleden. Snowtown raakt natuurlijk niet aan het toerisme; dit waren moorden gepleegd binnen de eigen gemeenschap. Wel toont het een duistere kant van Australië die niet bij iedereen bekend zal zijn. In Australië zelf is het vooral Adelaide dat het moet ontgelden als de stad der weirdo’s.

Elizabeth Harvey is in 2001 overleden aan kanker. Bunting en Wagner zitten een levenslange gevangenisstraf uit. Omdat hij getuigde tegen Bunting en Wagner, kan Jamie Vlassakis in 2025 vrij komen. Hij verblijft momenteel onder een andere identiteit in een geïsoleerde gevangenis en het is bij wet verboden zijn beeltenis te verspreiden in de media.

Er zijn inmiddels onderhandelingen gaande voor de release van Snowtown in de VS en de UK. Ook andere Europese landen hebben al belangstelling getoond dus het valt te verwachten dat de film naar Nederland komt. De lezer is gewaarschuwd.

Ondertussen blijft Snowtown door mijn hoofd spoken. Nachtmerries zijn tot nu toe uitgebleven, maar als ik midden in de nacht wakker word komen de beelden ongevraagd mijn gedachten binnen en moet ik veel moeite doen aan iets anders te denken voor ik de slaap hervat. Ik ga dit weekend Muriel’s Wedding maar eens uit de videotheek halen.