GRIEKENLAND ANDERS

Griekenland is anders dan de rest van Europa. Het heeft ongeveer vier eeuwen onder Turkse bezetting gestaan. In de loop van de vijftiende eeuw hebben de Ottomaanse Turken Griekenland geleidelijk aan veroverd, Athene wordt in 1458 geannexeerd. In 1830 wordt Griekenland een onafhankelijke natiestaat in de moderne betekenis van die woorden.

Het antieke Athene en Jeruzalem zijn de bakermat van de westerse beschaving. Dat is natuurlijk mooi, maar de westerse beschaving onderscheidt zich vooral door een aantal ingrijpende intellectuele, religieuze en ideologische avonturen waaraan de rest van de wereld geen

deel heeft gehad en die het Westen hebben veranderd. De rest van de wereld heeft die veranderingen overgenomen, soms geheel, maar meestal maar heel gedeeltelijk, soms helemaal niet.

In min of meer chronologische volgorde gaat het om: De Reformatie en de Contrareformatie, de Verlichting en het ontstaan van de moderne wetenschap, de Franse revolutie en het ontstaan van de moderne opvattingen over staat, regering en volk. Die nieuwigheden hebben allemaal hun beslag gekregen terwijl Griekenland een uitgebuite en achtergebleven, geïsoleerde afgelegen kolonie van Turkije was. De Grieken hebben in die eeuwen niet meegedaan, of eigenlijk niet mee mogen doen, met het Westen.

Ook bij eerdere pan-Europese avonturen heeft Griekenland geen rol gespeeld. De uitvinding van het kapitalisme en de banken in Noord-Italië, of de Kruistochten, of de Renaissance. Dat lijkt allemaal theorie, maar het heeft grote praktische gevolgen.

Typisch Westerse methoden en technieken die het leven van mensen ingrijpend hebben veranderd, hebben in Griekenland geïmporteerd moeten worden. Niall Ferguson (de amour van Ayaan Hirsi Ali) noemt in zijn prachtboek Civilization uit 2011 een zestal moderne typisch westerse “killer applications”: Wetenschap; Medische zorg; Arbeidsethos; Concurrentie; Rechtszekerheid; en welvaart ook voor de lagere standen, de zogeheten consumptiemaatschappij.

Er zullen best andere factoren zijn aan te wijzen, of andere indelingen te maken, maar dat neemt niet weg dat het steeds gaat om ontwikkelingen waaraan Griekenland van de 15^de tot de 19^de eeuw even veel deel heeft gehad als de Jakoeten in Oost-Siberië. Het maakt Griekenland anders dan West-Euopa.

Het maakt het ook onwaarschijnlijk dat Griekenland, of Yakoetië, in staat zullen zijn mee te komen in de Europese Unie. Een andere arbeidsethos leidt onvermijdelijk tot ander boekhoudmethoden. Andere opvattingen over rechtszekerheid maken het moeilijk overeenkomsten of compromissen te sluiten.

Nee, anders willen doen is geen schande. Maar betaald willen worden voor anders doen, dat ligt toch net even lastiger.