Thans dan mijn vrome bede

Wij denken nu, de levenskomiek [Simon Carmiggelt] en de liefdesschrijver, wel heel verschillend over verschillende en dezelfde dingen, maar over het weinige waar het op aankomt, en waarover wij het toen eens waren, daarover zijn wij het ook nu nog steeds eens. Wij noemen moordenaars moordenaars en concentratiekampen concentratiekampen, ongeacht of wij het hebben over wat toen was in Duitsland en Polen, of over wat thans is - voor een goed doel uiteraard - in Rusland of in Tsjechoslowakije of op Cuba of in China. En wij noemen het communistische racisme en het communistische antisemitisme, ongeacht of het nu antisemitisme voor een goed doel is en ongeacht of het zich zedigjes antizionisme belieft te noemen - wij noemen het communistische antisemitisme bij zijn ware en enige naam: antisemitisme.

Veel is nu verschillend van toen, maar veel ook is nu van een schrikbarende gelijkenis met toen. De horden van het nieuwe, rode fascisme, dat zich - zoals profetisch voorspeld door professor Presser - antifascisme noemt, marcheren op en plegen elke moord, elke vorm van terreur en elke marteling die de vestiging, de handhaving en de uitbreiding van hun macht dienen. Het maniakaal-socialisme der marxisten kent geen ethiek, of het zou deze, totalitaire, variant op de oude leuze der jezuïeten moeten zijn: 'Het doel heiligt alle middelen'.

Ik wil deze toespraak eindigen met een vrome bede. Zoals U weet, ben ik een ietwat ouderwetse figuur, die zich tot de cultus van een godsdienst en een kerk bekent. Aan de mensen, die daar wat zwaar aan menen te moeten tillen, zou ik willen voorhouden, dat de dood van een kardinaal in een bordeel toch heel wat minder erg is dan de dood van een schrijver in een concentratiekamp. En ik zou hen er eens op willen wijzen, dat de grote massamoordenaar Lenin aan elke kerk en religie en geloofscultus en bijgeloof voorgoed een einde wilde maken, maar dat de kerk, die hij vestigde, en die zich, met een kleine variant, niet onze Moeder, maar de 'vroedvrouw van de geschiedenis' belieft te noemen, in twintig jaar minstens twintig maal zoveel onschuldige mensen heeft afgeslacht als de oude Kerk met een hoofdletter in twintig eeuwen.

Thans dan mijn vrome bede.
God behoede ons voor de mens, die zijn medemens gelukkig wil maken!
God behoede onze vrijheid!
Deze tentoonstelling is geopend.

Gerard Reve - Toespraak Bij De Opening Van De Carmiggelt-Tentoonstelling op 11 februari 1975, Verzameld Werk, deel 6 pag. 482/483, uitgeverij L.J. Veen Amsterdam/Antwerpen