Op de tuin gebeuren soms vreemde dingen. Ineens ligt er een berg dennenappels in je tuin. Geen idee waar ze vandaan komen. Of het houten vogeltje uit het vogelhuis is verdwenen. Wie heeft daar nou wat aan? Erger nog: er staat plotseling een tuinkabouter ergens achter de struiken. Zo’n sinister lachend bebaard stenen mannetje. Dadelijk komt ie nog tot leven. We hebben het hier over de volkstuin op een tuinencomplex. Klinkt niet vriendelijk. Niet gezellig. Maar het is een mooie plek. Zeker nu de lente weer in aantocht is. Alleen kunnen daar dus rare dingen gebeuren. Vooral als je er heel lang achtereen zit, geen idee meer hebt wat er in de wereld gebeurt en je soms wegzakt in een toestand van aangename of juist onaangename verdwazing. Dan wil de tuinkabouter van de buren wel eens over het hek klimmen en iets onvindbaar maken of iets achterlaten wat er tevoren niet was. Je zou er achterdochtig van worden, paranoïde, of gnomofoob.
Wie schetst mijn verbazing, toen ik aangekondigd zag, dat er een kabouterfilm van Disney uit was? Een animatiefilm over twee rivaliserende groepen tuinkabouters die in hun aangeharkte Britse tuintjes het verhaal van Romeo en Julia herbeleven, op klanken van Elton Johns grootste klassiekers. Shakespeare moet zich vaak geërgerd of vergenoegd hebben omgedraaid in zijn graf, wanneer er weer eens een geadapteerde versie van één van zijn 36 toneelstukken in premiѐre ging. In ballet, muziek, toneel of film. En nu dus in animatie.
Shakespeare’s eenvoudig uitgevoerde graf is te vinden in Stradford-upon-Avon, een stadje met zo’n 30.000 inwoners, waar per jaar een dikke drie miljoen mensen doorheen lopen. Veel meer dan dat graf van de meester vinden ze niet. Wel heet elk café The Tempest of Falstaff, en elk hotel The Winter’s tale of Romeo and Juliet. Overal zie je ook spreuken uit zijn geschriften: Something is rotten in the state of Denmark, To be or not to be(2b or not 2b), that’s the question, there is some system in his madness. Alle drie uit Hamlet. Vooruit, eentje uit Romeo and Juliet: Tempt not a desperate man. Deze verzuchting komt niet in de animatiefilm Gnomeo and Juliet voor. Wel het standbeeld van de oude meester, dat een belangrijke rol speelt in de afloop van het geanimeerde drama.
Bellini en Gounod schreven bekend geworden opera’s op basis van Shakespeare’s drama over een onmogelijke liefde. Cupuleti e i Montecchi in 1829/30 en Roméo et Juliette in 1865/67. Prokovjef componeerde zijn ballet Romeo en Julia in 1935/36. De musical Westside story (op Broadway 1957), waarin een Pools/Amerikaanse en een Puerto Ricaanse straatbende met elkaar rivaliseren, is gebaseerd op Shakespeare’s verhaal. Deze succesvolle productie, met muziek van Leonard Bernstein, werd verfilmd in 1961. Talloze malen is het toneelstuk Romeo en Julia voor het voetlicht gebracht. De laatste vijfentwintig jaar in de meest uiteenlopende bewerkingen. Ik kan me de prachtige enscenering herinneren van Dirk Tange (KVS Brussel 1988), die hij samen met Berend Boudewijn in 1991 op tv bracht. En die van Johan Doesburg in 2009 bij Het Nationale Toneel. Het bekende Drentse (amateur) Theater Diever, dat elke zomer een stuk van Shakespeare in de open lucht speelt, bracht Romeo en Julia op grootse wijze in 1958, 1973 en 1985.
De eerste verfilming van Romeo en Julia was er al in 1900 (een Franse versie). Er zijn er zo’n veertig gemaakt. De meest bekende versies werden die van Irving Thalberg (1936), Franco Zeffireli, met muziek van Nina Rota (1968) en in 1996 plaatste Baz Luhrmann het verhaal – met behoud van Shakespeare’s taal - in het futuristische stadsdeel van Verona Beach met Leonardo Dicaprio en Claire Danes als het liefdespaar (Romeo + Juliet 1996). In de biopic Shakespeare in love (John Madden 1998) vormt het stuk, of eigenlijk een voorloper daarvan, het verhaal binnen het raam van Shakespeare’s leven.
Vanaf de jaren negentig heeft het eeuwen oude verhaal van de onmogelijke liefde imput gegeven aan talloze films waarin de ‘multiculturele’ samenleving gethematiseerd wordt. In het sociaal-realistische drama Ae fond kiss van Ken Loach (2004) gaat het om de relatie tussen een Pakistaanse jongen en een Schotse jonge vrouw. In de komedie Kebab Connection (Anno Saul 2005)spelen een Duise jonge vrouw en een Turkse jongen de rollen van Julia en Romeo. Ook in Nederland zijn dergelijke films gemaakt, zoals Het Schnitzelparadijs van Martin Koolhoven (2005), waarin het Romeo en Julia- thema wat naar de achtergrond verdwijnt ten gunste van komische kwajongensstreken à la de tv-serie Shouf shouf habib. In Najib en Julia ( dertien delige tv-serie 2001) werkte Theo van Gogh – op basis van een scenario van Justus van Oel – het thema explicieter uit: hier waren de geliefden een Marokkaanse pizzakoerier en een Haags hockeymeisje
En nu dus de animatiefilm Gnomeo and Juliet van Kelly Asbury die eerder Shrek 2 maakte, met vele liedjes van Elton John. De laatste komt ook nog even persoonlijk langs en doet een duet met Lady Gaga. Capulet en Montague zijn twee buren (twee huizen – rood en blauw - onder één kap). Ze hebben voortdurend ruzie. Waarom, dat weet eigenlijk niemand meer. Zo ook de rood en blauw gemutste kabouters in hun tuin, van wie roodkapje Juliet en de blauwgemutste Romeo op elkaar verliefd worden. De kabouters komen overigens, geheel volgens de Toy story regels, tot leven wanneer niemand kijkt en ze verstenen weer zodra ze voor de buitenwereld zichtbaar zijn. Het geheel is een aaneenschakeling van doldrieste en komische computergestuurde avonturen met krankzinnige intermezzo’s zoals de reclamespot voor een immense grasmaaimachine. Het tragische einde wordt door een handige truc ontlopen. Het standbeeld van Shakespeare legt tegen het einde uit waarom hij koos voor zijn afloop, waarna hij zijn goedkeuring verleent aan het feestelijke slot van dit kinderkabouterverhaal.
Gnomofoben zullen niet snel naar deze film gaan. Shakespeareliefhebbers misschien ook niet. Al hebben de makers erg hun best gedaan op het creëren van een laag waarin het wemelt van de toespelingen op het werk van de toneelschrijver. Maar misschien gaan de kabouterhaters door deze film juist om. Misschien worden gnomen camp. En wordt deze film een hit in de kantines van alle tuincomplexen ter wereld.
Een animatiefilm over kabouters, moet kunnen maar met muziek van Elton John? Dat gaat net iets te ver.
BeantwoordenVerwijderen