Roel van Duijn, een onbespoten activist

Roel van Duijn (1943), de bedenker van de Amsterdamse Provo-beweging, is een eigenaardig mens. Gelukkig heeft de BVD hem altijd goed in de gaten gehouden. Anders waren er wel zeker ongelukken gebeurd. Vrijdagmiddag 6 april 2012 gaf Roel van Duijn in Amsterdam een receptie omdat er een boek van hem was uitgekomen: Diepvriesfiguur. Dat boek gaat grotendeels over de spannende avonturen van onze Roel door de jaren heen met de veiligheidsdiensten.

Gegroefde koppen uit de jaren zestig verdrongen elkaar tijdens die receptie, in het Max Euwe Centrum, naast Paradiso, rond de hapjes- en drankjestafel. Ze waren allen, voor zo ver nog in leven, inmiddels in het ongestoorde genot van een AOW-uitkering. Ook Roels eigen BVD-agent was er. Hij wond Roel nog steeds om zijn vinger. Zo zien wij het graag.

De situatie tijdens zo’n boekpresentatie vereist dat de auteur de lof die hem wordt toegezwaaid verlegen afwimpelt of, in het geval van een sterk karakter, accepteert. Niet alzo van Duijn. Hij praatte, als eerste, bijna een uur lang honderd uit, en liet daarna nog een paar minuten over voor de drie uitgenodigde feestsprekers. Roel verzuimde zijn uitgever met name te noemen.

Roel van Duijn ging tijdens zijn feestrede in zijn keurige Haagse upperclass accent diep in op wat het
emotioneel voor hem had betekend een ‘diepvriesfiguur’ geweest te zijn. Tijdens de koude oorlog, wist hij, had hij op een lijst van mensen gestaan die de BVD van plan was te laten arresteren en ‘in de diepvries’ te doen in het geval van een vijandelijke inval. Zoals wel vaker waren deze maatregelen die door de fouten van de vorige oorlog waren uitgelokt, nooit uitgevoerd, maar het was wel heel erg voor Roel geweest, begrepen we.

Wat is nu toch eigenlijk de verdienste van Roel van Duijn, vragen de jongere lezers zich misschien af. Nu, Roel heeft de Provo’s bedacht (jaren zestig), en de Kabouterbeweging, en de Oranje-Vrijstaat, allemaal soortgenoten van de recente Occupy-bewegingen; en waarschijnlijk ook het wittefietsenplan, en nog veel meer. Hij is wethouder van Amsterdam geweest voor de PPR, een van de voorlopers van GroenLinks. Het is allemaal trouwens zo na te kijken. Daar hebben we Google voor.

Rudolf Steiner
Maar zijn echte wapenfeit is dat hij het gedachtegoed van de in Nederland vrij onbekende Rudolf-Steiner-beweging, de zogeheten ‘Antroposofie’, tot gemeengoed heeft weten te maken. Er is eigenlijk bijna niemand meer die, geconfronteerd met de doctrines van de antroposofie, eenvoudigweg ‘Onzin!’ durft te roepen, terwijl daar toch alle aanleiding toe is.

De antroposofie is door het werk van de activist Roel van Duijn (die waarschijnlijk binnen deze beweging is opgevoed) niet langer een schamele, intellectueel incoherente beweging in de marge van de upperclass. Het is in +31 een dominante ideologie geworden, die overal aanhang heeft: op partijbureaus van alle gezindten, op de kansel, bij de vakbonden, onderwijsinstellingen, redacties van de staatsmedia, op stadhuizen, provinciehuizen, rechtbanken, werkelijk overal, en dat zonder dat de aanhangers zich ervan bewust zijn dat hun mooie ideeën aan de zweefgeest, kwakzalver en rassist Rudolf Steiner ontleend zijn. 

Zoals de apostel Paulus het Jodendom in de vorm waarin Jezus van Nazareth dat gepreekt had, met opzienbarend succes geschikt heeft gemaakt voor het heidense Romeinse rijk, zo heeft Roel van Duijn de opvattingen van Steiner voor Nederland geschikt gemaakt en ingang doen vinden. Er is geen politieke partij of kerkgenootschap in Nederland waar geen sprake is van beïnvloeding door Steiner. De opvattingen van Steiner worden in Nederland al decennia lang niet meer met Steiner verbonden, maar gelden als ‘volkomen normaal’. Dat laatste is, durf ik te geloven, de verdienste van Roel van Duijn. 

Rudolf Steiner heeft geleefd van 1861 tot 1925. Hij is de geestelijke vader van de biologisch-dynamische landbouw, van het vrije-scholen-onderwijs, van de antroposofische geneeskunst, en van het onbespoten leven überhaupt. Al die dingen bestaan nog steeds in Nederland, en vinden grif klanten, leerlingen, patiënten en aanhang. Roel heeft die dingen vernederlandst, van hun ongewoonheid weten te ontdoen, en als vanzelfsprekend aan de man weten te brengen. Hulde. Wie doet het hem na. Ook in de supermarkt is het allemaal niet zonder gevolgen gebleven. Het merk ‘Weleda’, zie de Reform-winkels, is een creatie van de antroposofen.

Er zullen vast scherpslijpers zijn die van oordeel zijn dat Steiner door zijn eventuele antisemitisme en zijn andere rassistische opvattingen gediskwalificeerd wordt. Dat is misschien zo, maar de recente opleving van het antisemitisme in Nederland hangt toch echt niet met Steiners invloed samen, al is het verleidelijk om te denken dat dat wel zo is, omdat nu eenmaal alle ideeën van Steiner in Nederland inmiddels gemeengoed zijn geworden. Maar de moderne jodenhaat komt niet bij Steiner vandaan, maar is eerder het product van de theologie van de islam, die bijvoorbeeld leert dat Mohammed (Gods Heil en Vrede zij over Hem) gezegd heeft: ‘Doodt elke jodenman die in uw handen valt’, in het oorspronkelijke Arabisch man Zafirtum bihi min rigaal al-Yahuud, fa-qtuluuh. Zo ver gaat Steiner natuurlijk absoluut niet.

Waar Steiner en Roel van Duijn wel erg ver in gaan, is het geloof in ‘natuurlijk’ voedsel en ‘natuurlijke’ energiebronnen, nu ja, het hele rijtje onbespoten beweringen dat iedereen vandaag de dag uit de propaganda van de Groene Khmer maar al te goed kent.

‘Natuurlijk’ voedsel en ‘natuurlijke’ eenersjie zijn dermate problematies en vragen zo veel meer fiesieke ruimte dan wat het industriejeel-kapitalisties kompleks het klootjesvolk aansmeert (als u de spelling en het jargon herkent, dan bent u inmiddels echt oud geworden), dat bij onverhoopte toepassing van al deze natuurlijke methoden de laatste boompjes zullen moeten worden omgehakt om de mensheid gevoed en in leven te houden.

Maar die discussie wordt overal al gevoerd, het stuk dat u nu leest wil dat debat niet overdoen, en alleen aandacht vragen voor de grote verdiensten van de Nederlandse sommelier van de wortelsapmaffia, de schrijver, denker, popularisator en activist Roel van Duijn.

Roel heeft vanaf de jaren zestig ook nog stevig tegen kernenergie en de atoombom gedemonstreerd, en de destijds populaire leuze ‘Liever een Rus in de keuken dan een raket in de tuin’ dankt zijn bekendheid niet alleen aan het tekeningetje van Opland, maar ook aan het activisme van Roel van Duijn en zijn volgelingen. Roels opvattingen over ontwapening (eigenlijk niet over ontwapening maar over eenzijdige ontwapening) waren wel degelijk de moeite van degelijk onderzoek door de overheid en de inlichtingendiensten waard.

Mocht de BVD/AIVD werkelijk geen ongewone belangstelling hebben voor een activist als Roel van Duijn, zoals Roel zelf zo nu en dan klagelijk stelt? Kom nou. Twee van de drie heren die ik op de boekpresentatie aansprak, vertelden me dankzij Roel van Duijn bij de (inmiddels opgeheven) Communistische Partij Nederland te zijn beland, een Stalinistische Marxistische partij die even veel haat tegen dit land onder de leden had als de huidige Mohammedaanse haatbaarden.

Heel folkloristisch allemaal, die onschuldige kaboutertjes, die witte fietsjes, die onbespoten kaaskruidkoekjes, die hemden van ongekaarde linksdraaiende neteldoek. Wat zag het er ludiek en onschuldig uit. En dat was het ook. Of toch niet helemaal? Het politieke milieu dat Roel geschapen heeft en waarin hij opereerde, was wel degelijk, of Roel dat nu bewust heeft nagestreefd of niet, een sluis naar erger. Naar veel erger zelfs. Goed dat ze professioneel in de gaten werden gehouden. Leuk dat daar nu een kloek boek over is.

Roel van Duijn - Diepvriesfiguur, uitgeverij Van Praag, 2012. Bestellen?


18 opmerkingen:

  1. En dan was Roel nog niet eens de gewiekste:

    Wiki levert over A van Es (PSP):
    "(...) Na haar politieke carrière was ze onder meer werkzaam bij de omroeporganisaties VPRO en NOS. Ze was directeur van politiek-cultureel centrum De Balie in Amsterdam en voorzitter van GGZ Nederland (van 2002 tot november 2007). In 2001 werd ze op verzoek van het kabinet ingeschakeld bij de inburgering van Máxima Zorreguieta, de op dat moment toekomstige echtgenote van prins Willem-Alexander. Van november 2002 tot april 2004 was Van Es lid van de commissie-Dijkstal, die onderzoek deed naar de beloning en rechtspositie van politici en topambtenaren. Vanaf 19 november 2007 bekleedde de oud-PSP-er de functie van directeur-generaal Bestuur en Koninkrijksrelaties van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.[1]

    Sinds mei 2010 is Van Es wethouder voor GroenLinks in Amsterdam. Ze beheert de portefeuilles Werk, Inkomen en Participatie, Diversiteit en Integratie, Inburgering en Bestuurlijk stelsel, ook is ze locoburgemeester

    Beangstigend, niet ?

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Deze reactie is verwijderd door de auteur.

    BeantwoordenVerwijderen
  3. "Antroposofie een dominante ideologie is geworden". Klopt dat? Volgens mij zijn er veel meer en waarschijnlijk invloedrijkere bronnen geweest voor het "biologisch-dynamische" geitenwollensokken gedachtengoed. Veel daarvan komt uit het (Verre) Oosten. Ook is de antroposofie in wat voor verdunde vorm dan ook niet "dominant" te noemen tenzij men iedere betere omgang met het milieu aan de antroposofie wil toeschrijven: zo ongeveer de hele club van Rome en alles wat daarna komt . Aan de andere kant was Steiner, i.h.b. "de vrije school", voorafgaand aan Roel van Duijn minder marginaal dan HJ het wil doen voorkomen. Zowel Beatrix als Irene hebben de "Vrije School" van Boeke in Baarn bezocht.

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Mooi stuk. Dit is nou eens een stuk frisse taal in onze muffige poldermaatschappij.

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Wat een onzinnig artikel. Ver naast de feiten! - Ik heb de uitgever René van Praag van harte bedankt in honderden emails aan genodigden en anderen. Hij heeft uitstekend werk verricht. - De suggestie dat mensen destijds "dankzij Roel van Duijn" lid geworden zijn van de CPN slaat nergens op. Ik heb me altijd hevig tegen het communisme verzet. - Anthroposoof ben ik nooit geweest, noch mijn ouders. Zeker, ik heb sympathie voor de milieuvriendelijke kanten van de antroposofie. Maar met Steiners gedachte over 'volkszielen" e.d. ben ik het nooit eens geweest. Geniepig om te insinueren dat ik, door steun aan biologische landbouw en andere anthroposofische projekten, indirect aan de heropleving van het antisemitisme zou hebben bijgedragen. "Sluis naar erger"? Verdachtmaking zonder enige grond!

    Roel van Duijn, Amsterdam

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Mijnheer van Duijn,

      Jansen schreef:
      "Het politieke milieu dat Roel geschapen heeft en waarin hij opereerde, was wel degelijk, of Roel dat nu bewust heeft nagestreefd of niet, een sluis naar erger. Naar veel erger zelfs."

      Bent u het eens of oneens met de stelling dat de islam, tamelijk fascistische opvattingen in de Nederlandse samenleving wil implementeren.
      Bent u het eens of oneens met de stelling dat de aparte(!) ingangen voor man en vrouw, dat elke moskee (een islamitisch centrum is geen moskee) heeft, een diepe vernedering voor zowel de Nederlandse vrouw als de Nederlandse man is en dat de bouw van dergelijke gebouwen tegengegaan dient te worden ?

      Ben u met de stelling eens of oneens dat indien islamieten, bij herhaling, in Amsterdam maar weer eens op jodenjacht gaan of poten rammen, het land dienen te verlaten ?



      Bent u voor of tegen de vervroegde vrijlating van de man die om kwart voor zes op zes Mei 2002 een aanslag pleegde op de democratie ?

      Dit zijn toch eenvoudige vragen ?

      Verwijderen
    2. Ben u met de stelling eens of oneens dat indien islamieten, bij herhaling, in Amsterdam maar weer eens op jodenjacht gaan of poten rammen, het land dienen te verlaten ?

      Geachte meneer Sirik,
      Ben u met de stelling eens of oneens dat indien Christenen, bij herhaling want na kruistochten, inquisitie, Auswitz en Screbrenica, maar weer eens op jodenjacht gaan of poten rammen, het land dienen te verlaten?

      Verwijderen
  6. Ja, het is hard..De linksdraaiend onbespoten anti-kapitalistiese jongeren van destijds beginnen verontwaardigd te steigeren als er gesuggereerd wordt dat zij het afschuwelijk anti-westerse suicidale denken hebben veroorzaakt waarvan alles in ons land doordesemd is
    Destijds moesten ze ook al zo lachen om het idee dat de Russen ook in nederland personen zouden proberen om te kopen, zélfs als ze de teorie van de mars door de instellingen kenden en beleden, maar het staat als een paal boven water dat we er vandaag de dag een stuk beter aan toe zouden zijn als de destijds heersende regenten autoritair voet bij stuk hadden gehouden, en níet opzij waren gegaan voor brooddronken puberale idioten en hun achterlijke ideeen..
    Ik zit nog altijd te wachten op een degelijke studie over hoe Nederlandse wereldverbeteraars zich hebben laten spannen voor het houten karretje van de soosjalistiese landveroveraars uit het oosten, maar dat zal nog wel een poosje duren..Moeten eerst alle kabouters, hippies en middernachtszendelingen gaan hemelen, vermoedelijk.
    En dan daarna al die duurzame bakfietskinderen nog..

    BeantwoordenVerwijderen
  7. Maar mijnheer Jansen, het was toch Balkenende die het verdrag van Lissabon ondertekende, terwijl de politieke elite wist dat dit tegen de wil van het volk was en nog steeds is ?
    Waarom is er slechts één partij die tegen de EU is ?
    Het was toch Schengen dat er voor zorgde dat sjeik IJzermans op bezoek kon komen ?
    Het is toch de EURO die de jeugd van Spanje en Griekenland, Ierland en Portugal radeloos maakt en de Nederlandse en Duitse economie overdreven hard aanjaagt ?

    En hoe kan het zijn dat de belastingdienst of de fiod een jaar vóór dat de ING, als systeembank [proest] vallen zou, niet ingrepen ? Een zwakke balans met een miljarden tekort bouwt men doorgaans niet op in een bestek van een paar jaar ?

    En waarom, als men spreek over hervorming en het meer dynamisch maken van de economie, wordt wel altijd naar de belastingbetaler gekeken en nooit gedacht aan de verkoop van roerende en onroerende goederen, het aanspreken van de enorme geldreserves, aandelen in energieondernemingen, dat in bezit van de staat is ? Ook zijn er stappen te maken in de privatisering van overheidstaken, overbodig personeel, etc, etc,...

    Daar kan Roel toch niet verantwoordelijk voor worden gehouden ?
    En bedrijven kunnen toch ook subsidiegelden afwijzen ?

    BeantwoordenVerwijderen
  8. Deze reactie is verwijderd door de auteur.

    BeantwoordenVerwijderen
  9. Het is wel erg veel er voor de heer Van Duijn. De tijd was er blijkbaar rijp voor, voor dat soort sentiment. De slinger gaat nu de andere richting weer uit, noodgedwongen.

    BeantwoordenVerwijderen
  10. Kees Boeke's Werkplaats was niet antroposofisch, dus geen "Vrije School" in die zin.

    BeantwoordenVerwijderen
  11. Ha Professor Hans,

    Is U bekend met de TV-serie "The Borgias" ? Vermoedelijk niet... Deze gek tot afgelopen vrijdag trouwens ook niet ! Maar ik U verzekeren dat het helemaal geweldig is !
    Jeremy Irons speelt hierin de rol van een Paus ! En dat doet ie zoals het een goede Paus betaamt !
    Want een goede Paus acteert immers gewoon , of doet een triootje met 2 lekkere wijven op een mooie witte fiets !

    Enfin ...

    Rest mij slechts nog het antwoord op een zeer belangrijke vraag !
    Wat gaat mijn toekomstige 4e Labrador mij vragen wanneer ik haar of hem geen biologisch verantwoord vlees voer !

    Vermoedelijk krijg ik dan als antwoord gewoon : "Woef"

    Met groet,

    George van Kralingen

    BeantwoordenVerwijderen
  12. Meneer Jansen,
    Zegt u WELEDA, zeg ik ABN-AMRO.
    Zalm weigert om 700 Miljoen door het gootje te laten weglopen, vanwege 'doodnormale' zaken met twee gammele Griekse staatsbedrijven. Bijna één miljard ( das twee miljard gulden) investeren in Griekse openbaar vervoerbedrijven, daar moeten dringende reden ten grondslag liggen.

    Maar stel nu dat iemand op het hoofdkantoor van de ABN een telefoontje uit den Haag kreeg met een dwingend 'paardekop in je bed' - advies. Dat is toch een zwaarwegende reden ? En stel nu dat Duitse pensioenfondsen, verzekeringsmaatschappijen, banken, na dergelijke adviezen ontvangen te hebben, vervolgens investeerden in Italie, Ierland Frankrijk, Polen, Roemenië, Slvenië, Oostenrijk. En vervang 'Duitse' eens met 'Nederlandse'of 'Belgische', etcetera.
    Met zo'n 28 EU-landen voorhanden, krijg je toch algauw een heel pallet van kruisverbanden, niet ?
    Zou dat nu de manier zijn om de EU tot een succes te bestempelen ? Vanwege deze gordiaanse knoop ?

    Zou de EU-parlementarier Cohn-Bandit dat met "You can't unscramble scrambled eggs" bedoelen ?

    BeantwoordenVerwijderen
  13. Triest stuk van een prof, die never nooi in de geschiedenisboek gaat komen over man, die daarin wel positief genoemd zal worden.
    Mensen, die vinden dat er in Vietnam niet genoeg burgers zijn gedood (of een dominosteen hebben zien vallen) en mensen die de stinkende rivieren van de jaren 60 terug willen hebben denken daar natuurlijk heel anders over

    BeantwoordenVerwijderen